1. Khám phá Phủ Na - Điểm đến linh thiêng tại xứ Thanh
1.1. Vị trí địa lý và văn hóa tín ngưỡng tại Phủ Na
Phủ Na, còn được gọi là Na Sơn Động Phủ, tọa lạc tại xã Xuân Du, tỉnh Thanh Hóa. Nằm bên chân núi Nưa hùng vĩ, nơi từng ghi dấu cuộc khởi nghĩa của nữ tướng Triệu Thị Trinh chống lại quân Đông Ngô xâm lược, Phủ Na mang trong mình vẻ đẹp vừa linh thiêng vừa thơ mộng. Cảnh quan nơi đây hội tụ đủ núi, rừng, khe suối và thác nước, tạo nên một bức tranh sơn thủy hữu tình giữa vùng trung du xứ Thanh, khiến bất cứ ai đặt chân đến cũng cảm nhận được sự thanh tịnh và linh khí hội tụ của đất trời.
Phủ Na là nơi thờ phụng nhiều vị thánh, trong đó nổi bật là Bà Triệu, Mẫu Thượng Ngàn và Thánh Mẫu Liễu Hạnh. Người dân và du khách khi đến đây thường thắp hương cầu bình an, may mắn, công danh thuận lợi, đồng thời thưởng ngoạn cảnh vật, xin nước thánh, mua các sản vật đặc trưng của vùng như chè tươi, lá đắng hay rượu nếp nương.
Phủ Na là nơi thờ phụng nhiều vị thánh trong văn hóa tín ngưỡng Việt Nam. (Nguồn: Sưu tầm)
1.2. Lịch sử hình thành Phủ Na
Theo dấu tích còn lưu lại tại đền Mẫu Nghi Thiên Hạ, Phủ Na được xây dựng vào năm 1909 dưới triều Nguyễn, với kiến trúc mang đậm phong cách cổ truyền. Tuy thờ nhiều vị thần, nhưng tâm điểm của đền vẫn là tín ngưỡng thờ Mẫu. Tương truyền, khi Thánh Mẫu Liễu Hạnh du nhập về vùng Xuân Du, nơi đây vốn đã tồn tại tín ngưỡng thờ Tản Viên Sơn Thánh, Mẹ Âu Cơ và Chúa Thượng Ngàn. Qua thời gian, các tín ngưỡng này hòa quyện cùng nhau, phản ánh sự giao thoa giữa văn hóa người Việt và người Mường, hình thành nên hệ thống thờ tự độc đáo tại Phủ Na.
Khi đặt chân đến Phủ Na, du khách như được sống lại khí thế hào hùng của Bà Triệu, vị nữ tướng oai phong lẫm liệt trong trang sử vàng của dân tộc. Chính tại nơi linh thiêng này, bà từng dấy binh khởi nghĩa, cùng các tướng lĩnh mưu bàn kế sách, hun đúc tinh thần quật khởi chống giặc ngoại xâm. Giữa không gian trầm mặc của núi Nưa và làn khói hương bảng lảng, hình ảnh Bà Triệu hiện lên mạnh mẽ, kiêu hãnh, để lại trong lòng mỗi người cảm xúc thành kính và tự hào sâu sắc.
Với những giá trị lịch sử, văn hóa và tâm linh sâu sắc, ngày 28 tháng 1 năm 1993, Phủ Na đã được công nhận là Di tích văn hóa và danh thắng cấp Quốc gia. Đây không chỉ là niềm tự hào của người dân xứ Thanh mà còn là minh chứng sống động cho sức sống bền bỉ của tín ngưỡng dân gian Việt Nam qua bao thế kỷ.
2. Vẻ đẹp kiến trúc và không gian linh thiêng của Phủ Na
2.1. Hệ thống đền, miếu tâm linh nổi tiếng
Không gian Phủ Na là nơi giao hòa giữa thiên nhiên và tín ngưỡng, quy tụ nhiều đền miếu linh thiêng thờ phụng cả thiên thần và nhân thần. Trong đó, nổi bật nhất là tín ngưỡng thờ Mẫu, một nét văn hóa đặc trưng gắn bó lâu đời với đời sống tinh thần của người Việt. Các đền thờ Mẫu Thượng Ngàn, Bà Triệu và Công chúa Liễu Hạnh tạo nên linh hồn của quần thể, mang đến cho Phủ Na một nét đẹp vừa trầm mặc, vừa linh thiêng, thể hiện niềm tôn kính sâu sắc của con người xứ Thanh đối với cội nguồn tâm linh dân tộc.
2.2. Khu cảnh quan thiên nhiên và trải nghiệm sinh thái
Không gian thiên nhiên quanh Phủ Na mang vẻ đẹp nguyên sơ, thanh bình, nơi núi rừng, suối nước và mây trời hòa quyện như một bức tranh sơn thủy hữu tình. Du khách có thể dạo bước trên những con đường nhỏ quanh đền, lắng nghe tiếng gió thổi xào xạc và tiếng chim hót vang vọng giữa đại ngàn. Dưới chân núi Nưa, nhiều góc check-in được du khách yêu thích như cầu đá, giếng nước hay những bậc thang phủ rêu xanh dẫn lên khu đền chính. Mỗi bước chân là một trải nghiệm yên bình, giúp du khách rũ bỏ muộn phiền và tìm lại sự cân bằng trong tâm hồn.
Khung cảnh thiên nhiên xanh mát tại đền Phủ Na. (Nguồn: Sưu tầm)
2.3. Hiện vật, truyền thuyết và dấu ấn lịch sử
Bên trong Phủ Na vẫn còn lưu giữ nhiều dấu tích lịch sử và giá trị văn hóa quý giá, phản ánh rõ nét bề dày truyền thống của vùng đất linh thiêng này. Mỗi di vật, mỗi công trình đều là minh chứng cho một giai đoạn thăng trầm trong lịch sử, gắn liền với truyền thuyết về Bà Triệu và tinh thần quật khởi của nhân dân xứ Thanh. Chính vì vậy mà Phủ Na không chỉ là điểm đến tâm linh mà còn là biểu tượng cho lòng yêu nước, niềm tự hào dân tộc và sức sống bền bỉ của văn hóa Việt.
3. Trải nghiệm lễ hội và hoạt động tâm linh tại Phủ Na
Mỗi năm, lễ hội Phủ Na được tổ chức hai lần, thu hút đông đảo người dân địa phương và du khách thập phương hành hương về chiêm bái. Lễ hội đầu tiên diễn ra từ tháng Giêng đến hết tháng Hai âm lịch, còn lễ hội thứ hai được tổ chức từ ngày mùng Một đến ngày Rằm tháng Tám âm lịch tại xã Xuân Du, tỉnh Thanh Hóa. Đây là dịp để người dân tưởng nhớ công đức Thánh Mẫu, cầu cho quốc thái dân an, mùa màng bội thu và cuộc sống an lành.
Giống như nhiều lễ hội truyền thống khác, lễ hội Phủ Na gồm hai phần: phần lễ và phần hội. Phần lễ diễn ra trang nghiêm với các nghi thức cúng tế mang đậm tín ngưỡng thờ Mẫu, thể hiện lòng thành kính của nhân dân đối với các bậc thánh thần. Phần hội lại rộn ràng và tươi vui hơn với các hoạt động văn hóa, văn nghệ, trò chơi dân gian đặc sắc, tạo nên bầu không khí nô nức, đoàn kết và gắn bó cộng đồng.
Đến với Phủ Na, du khách không chỉ được hòa mình vào không khí lễ hội linh thiêng mà còn có cơ hội chiêm ngưỡng khung cảnh thiên nhiên hữu tình của vùng núi Nưa. Hệ thống đền miếu nằm giữa thung lũng xanh ngát mang đến cảm giác yên bình và gần gũi. Trong hành trình khám phá, du khách có thể dừng chân chiêm bái các đền thờ Thánh Mẫu Liễu Hạnh, Mẫu Thượng Ngàn và Bà Triệu, đồng thời lưu lại những khoảnh khắc ý nghĩa bên núi rừng hùng vĩ.
Không khí lễ hội linh đình, nhộn nhịp tại Phủ Na dịp đầu xuân. (Nguồn: Báo Đại Đoàn Kết)
Lễ hội Phủ Na từ lâu đã trở thành một phần không thể thiếu trong đời sống văn hóa tín ngưỡng của người dân xứ Thanh nói riêng và cộng đồng người Mường nói chung. Mỗi dịp Tết đến xuân về, hàng vạn du khách lại nô nức hành hương về đây để dâng hương, cầu lộc, cầu duyên và tận hưởng không khí rộn ràng của mùa lễ hội vùng núi thiêng xứ Thanh.
4. Một số kinh nghiệm và lưu ý hữu ích khi tham quan Phủ Na
Gợi ý trang phục và vật dụng cần thiết:
Khi đến tham quan Phủ Na, du khách nên lựa chọn trang phục lịch sự, gọn gàng và phù hợp với không gian tâm linh. Vì khu vực đền nằm dưới chân núi Nưa với nhiều bậc thang và lối đi dốc, nên giày thể thao hoặc dép thấp là lựa chọn thích hợp để thuận tiện di chuyển. Du khách cũng nên mang theo ô, nón, nước uống và một ít đồ ăn nhẹ để đảm bảo sức khỏe trong hành trình hành hương và khám phá. Đối với những ai yêu thích nhiếp ảnh, một chiếc máy ảnh nhỏ hoặc điện thoại có chất lượng chụp tốt sẽ giúp lưu giữ lại những khoảnh khắc đáng nhớ tại vùng đất linh thiêng này.
Lưu ý phong tục và văn hóa khi tham gia lễ hội, đi lễ Phủ Na:
Phủ Na là địa điểm thờ tự linh thiêng, do đó du khách cần giữ thái độ tôn kính và tuân thủ các quy định của khu di tích. Khi dâng hương, nên ăn mặc chỉnh tề, hành lễ nghiêm túc, không nói to hay cười đùa trong khu vực thờ tự. Tránh tự ý chạm tay vào các đồ thờ, tượng thánh hoặc di vật cổ. Trong những ngày diễn ra lễ hội, lượng người đổ về rất đông, du khách nên di chuyển nhẹ nhàng, giữ trật tự, không chen lấn, xô đẩy để đảm bảo không khí trang nghiêm và an toàn cho mọi người.
Mẹo chụp ảnh và lưu giữ khoảnh khắc đẹp tại Phủ Na:
Không gian Phủ Na có nhiều góc chụp ấn tượng, từ cổng Tam quan rêu phong, bậc đá dẫn lên chính điện đến cảnh rừng núi trùng điệp bao quanh. Du khách nên chọn thời điểm sáng sớm hoặc buổi chiều muộn khi ánh nắng dịu nhẹ, sương còn vương trên đỉnh núi để có được những bức hình lung linh nhất. Trong mùa lễ hội, những khung cảnh rước kiệu, múa lân hay dòng người hành hương trong trang phục truyền thống là cơ hội tuyệt vời để ghi lại những hình ảnh sinh động, giàu cảm xúc về văn hóa xứ Thanh.
Gợi ý kết hợp tham quan các điểm đến lân cận:
Sau khi chiêm bái Phủ Na, du khách có thể kết hợp khám phá các điểm đến nổi bật khác của Thanh Hóa như nghè Xuân Phả, cầu Hàm Rồng, quảng trường biển Sầm Sơn. Bên cạnh đó, khu du lịch tâm linh Huyền tích Am Tiên tại núi Nưa hiện đang trong quá trình khởi công xây dựng, hứa hẹn sẽ trở thành điểm đến hấp dẫn trong tương lai gần. Việc kết hợp những hành trình này sẽ mang đến cho du khách trải nghiệm toàn diện, vừa tìm hiểu văn hóa lịch sử, vừa tận hưởng vẻ đẹp thiên nhiên và đời sống tinh thần đặc sắc của xứ Thanh.
Khu di tích tâm linh Huyền Tích Am Tiên hứa hẹn trở thành điểm đến hấp dẫn trong tương lai. (Nguồn: Sưu tầm)
Hành trình về với Phủ Na không chỉ là chuyến đi chiêm bái Thánh Mẫu, mà còn là dịp để du khách tìm lại sự bình yên giữa thiên nhiên và nuôi dưỡng niềm tin vào những giá trị tốt đẹp. Giữa không gian linh thiêng nơi chân núi Nưa, mỗi nén tâm hương dâng lên như gửi gắm ước nguyện về một năm mới an lành, hạnh phúc và viên mãn. Vậy nên, hãy thử một lần ghé thăm Phủ Na Thanh Hóa để cảm nhận trọn vẹn vẻ đẹp văn hóa, tín ngưỡng và tinh thần bao đời của con người xứ Thanh.
