1. Giới thiệu tổng quan về đền thờ Lê Lai
1.1 Giới thiệu tổng quan về đền thờ Lê Lai
Đền thờ Trung Túc Vương Lê Lai là một trong những di tích lịch sử, văn hóa mang nét cổ kính đặc trưng của xứ Thanh. Đền nằm tại làng Thành Sơn, xã Kiên Thọ, tỉnh Thanh Hóa. Xưa kia, vùng đất này có tên là thôn Dựng Tú, phủ Thanh Hóa, cách Chính điện Lam Kinh khoảng 6 km về phía Tây.
Cổng vào đền thờ Lê Lai với không khí trang nghiêm. (Nguồn: Sưu tầm)
Ngôi đền được người dân địa phương gọi thân mật là đền Tép. Đây chính là nơi thờ vị anh hùng Lê Lai, người đã anh dũng hy sinh để cứu chúa Lê Lợi trong cuộc khởi nghĩa Lam Sơn. Tọa lạc trên một ngọn đồi thấp, đền quay mặt về hướng Đông Nam, hướng được xem là biểu tượng của trí tuệ và thần linh theo phong thủy cổ. Thế đất long chầu hổ phục, cảnh quan khoáng đạt, cây cối xanh mát tạo nên không gian linh thiêng, trang nghiêm mà gần gũi của đền.
1.2 Lịch sử hình thành và thân thế Trung Túc Vương Lê Lai
Năm Bính Thân (1416), tại hội thề Lũng Nhai, Lê Lai cùng Lê Lợi và 18 tướng sĩ thân cận thề sống chết có nhau, nguyện đồng lòng đánh đuổi giặc Minh giành lại giang sơn. Tại buổi lễ ấy, tên Lê Lai đứng thứ hai sau Lê Lợi, thể hiện vị thế và lòng trung thành tuyệt đối của ông.
Ba năm sau, vào năm 1419, khi nghĩa quân Lam Sơn bị giặc Minh vây hãm trên núi Chí Linh, tình thế vô cùng nguy cấp. Lê Lai đã tình nguyện khoác áo bào của Lê Lợi, liều mình ra trận đánh lạc hướng quân địch, mở đường sống cho nghĩa quân. Ông bị bắt đưa về Đông Đô, chịu tra tấn và hyhi sinh anh dũng. Cảm động trước lòng trung nghĩa ấy, sau khi giành chiến thắng, Lê Lợi sai người tìm di hài Lê Lai về an táng tại Lam Sơn, đồng thời truyền lệnh rằng hằng năm phải làm giỗ Lê Lai trước một ngày so với giỗ của mình.
Bàn thờ Lê Lai ở phía trong của đền. (Nguồn: Sưu tầm)
Ngôi đền được xây dựng vào năm thứ 7 niên hiệu Thái Hòa (1450), đời vua Lê Nhân Tông. tưởng nhớ công lao to lớn của vị tướng. Đến năm Đại Bảo thứ 14 (1939), đền được trùng tu, tôn tạo bằng gạch, lợp ngói, cột và xà làm bằng gỗ lim. Trải qua nhiều biến cố lịch sử, công trình từng bị xuống cấp, song được tu bổ lại vào năm 1997, giúp khôi phục diện mạo uy nghi của di tích cho tới ngày nay.
2. Cách di chuyển và trải nghiệm hành trình
Hành trình đến với đền thờ Lê Lai xuất phát từ trung tâm Thanh Hóa, cách khoảng 55 km về phía Tây Bắc. Du khách có thể lựa chọn hai tuyến đường chính là quốc lộ 47 hoặc quốc lộ 45, cả hai đều thuận tiện dẫn về khu vực xã Kiên Thọ.
Không gian thiên nhiên xung quanh đền thờ Lê Lai. (Nguồn: Sưu tầm)
Con đường đến đền thờ Lê Lai đưa du khách băng qua những cánh đồng lúa xanh mướt, ngang qua các ngôi làng thanh bình đặc trưng của miền quê Thanh Hóa. Khi tiến gần tới khu vực đền, du khách sẽ bắt gặp ngôi đền nằm trên một ngọn đồi thấp, tạo nên một không gian vừa trang trọng vừa gần gũi với thiên nhiên.
Từ chân đồi, du khách gửi phương tiện như ô tô hoặc xe máy tại bãi đỗ, sau đó thong thả đi bộ theo lối bậc đá dẫn lên chính điện. Lối bậc đá này không chỉ thuận tiện cho việc di chuyển mà còn gợi cảm giác trang trọng, giúp mỗi người chuẩn bị tâm thế bước vào không gian linh thiêng của ngôi đền cổ.
3. Thời điểm lý tưởng để khám phá
Khoảng thời gian thích hợp nhất để ghé thăm đền thờ Lê Lai là vào mùa xuân và mùa thu, khi tiết trời Thanh Hóa dễ chịu, cây cối tươi tốt, đồng thời diễn ra nhiều lễ hội truyền thống đặc sắc. Tất cả giúp đem lại trải nghiệm văn hóa khó quên cho du khách.
Lễ rước kiệu tại lễ hội đền thờ Lê Lai. (Nguồn: Sưu tầm)
Một dấu ấn nổi bật trong năm là lễ hội tại đền Lê Lai được tổ chức vào tháng 8 âm lịch. Trong dịp này, không khí lễ hội sôi động với các tiết mục truyền thống như múa rồng, hát chầu văn cùng các nghi lễ dâng hương. Lễ hội là một phần giúp phản ánh sinh động đời sống tâm linh của người dân xứ Thanh từ xưa đến na.
Bên cạnh đó, vào ngày 21 và 22 tháng 8 âm lịch hàng năm diễn ra lễ tưởng niệm vua Lê Thái Tổ và Trung Túc Vương Lê Lai. Sự kiện này thu hút đông đảo người dân và du khách thập phương trở về dâng hương, tạo nên bầu không khí linh thiêng và rất giàu truyền thống tại đền thờ Lê Lai.
4. Những trải nghiệm nổi bật tại đền thờ Lê Lai
4.1 Công trình và di tích
Năm 1997, nhà tiền đường được tu bổ, tôn tạo trên nền móng cũ theo lối kiến trúc chồng rường giá chiêng truyền thống. Toàn bộ kết cấu được lắp ghép thủ công bằng hệ thống cột, xà, kẻ bẩy với độ chính xác cao, thể hiện trình độ tinh xảo và tay nghề điêu luyện của các nghệ nhân xứ Thanh. Đề tài chạm khắc trang trí trong đền chủ yếu là vân mây, sóng nước, hoa lá cách điệu, mang ý nghĩa hòa hợp âm dương và biểu trưng cho dòng chảy bất tận của khí thiêng đất trời.
Tượng lưỡng long chầu nguyệt tại đền thờ Lê Lai. (Nguồn: Sưu tầm)
Nhà tiền đường gồm ba gian, là nơi du khách thập phương dừng chân chiêm bái, chuẩn bị lễ vật trước khi vào hành lễ tại chính điện. Phía sau là hậu cung, được xây dựng theo lối “thượng sàng hạ mộ” độc đáo. Phần nhà phía trên tương ứng với phần mộ phía dưới, toàn bộ làm bằng gỗ lim quý và móng lát đá xanh. Bên trong hậu cung lưu giữ nhiều hiện vật giá trị, như hoành phi, câu đối khắc trên gỗ nguyên khối ca ngợi công đức và tấm gương trung liệt của vị anh hùng khai quốc công thần Lê Lai.
Bên cạnh đền thờ chính là đền thờ Đức Chúa Bà Nương A Thiện, phu nhân của Lê Lai, còn gọi là đền thờ Mẫu. Công trình được xây dựng theo kiến trúc chữ Đinh, tiền đường và hậu cung liền khối, tường gạch dày. Trên mái đắp nổi hình lưỡng long chầu nguyệt xen lẫn phượng múa, đầu hồi trang trí hổ phù biểu trưng cho quyền uy và sự bảo hộ. Toàn bộ kiến trúc được dựng bằng gỗ lim, lợp ngói đỏ. Kiến trúc tại đền tuy đơn giản nhưng vững chãi, toát lên vẻ mộc mạc và linh thiêng.
Ngôi đền thờ Đức thánh chúa bà Nương A Thiện. (Nguồn: Sưu tầm)
Phía trước khu đền là hồ bán nguyệt quanh năm nước trong xanh, mặt hồ nở đầy sen và súng tỏa hương thơm ngát. Bao quanh là những cây cổ thụ như đa, đại, sấu... có tuổi đời hàng trăm năm, tạo nên không gian tĩnh lặng và trầm mặc. Đặc biệt, hai cây đại cổ thụ hai bên cổng tam quan được ví như bức bình phong tự nhiên che chở cho ngôi đền. Nhìn từ xa, đền thờ Lê Lai ẩn hiện dưới những tán cây xanh thẫm vừa cổ kính, vừa linh thiêng.
4.2 Đền thờ Lê Lai và giá trị lịch sử, văn hóa
Tên tuổi Trung Túc Vương Lê Lai đã trở thành một phần không thể tách rời trong lịch sử dân tộc Việt Nam, là công thần khai quốc của triều Lê và biểu tượng sáng ngời của lòng trung nghĩa. Sự hy sinh bi tráng của Lê Lai không chỉ giúp cuộc khởi nghĩa thoát khỏi bước đường cùng, mà còn để lại dấu ấn sâu sắc về tinh thần “vì nước quên thân, vì nghĩa quên mình”.
Du khách và người dân địa phương làm lễ dâng hương tại đền. (Nguồn: Sưu tầm)
Đền thờ Lê Lai không chỉ là nơi tưởng niệm công lao của vị anh hùng Lam Sơn, mà còn là biểu tượng tri ân đối với cả dòng họ Lê Lai, một gia tộc anh hùng trọn đời vì nước. Ba người con trai của ông là Lê Lô, Lê Lộ và Lê Lâm đều là tướng lĩnh tài ba, đã anh dũng hy sinh trong các trận chiến giành độc lập. Chính vì vậy, đền thờ Lê Lai không chỉ vinh danh một con người, mà còn tôn vinh cả một gia tộc trung nghĩa, góp phần khắc sâu truyền thống “trung quân, ái quốc” của dân tộc Việt Nam.
Trải qua nhiều thế kỷ, ngôi đền vẫn được người dân xứ Thanh gìn giữ, tôn tạo và trở thành minh chứng sống động cho tinh thần yêu nước. Nơi đây không chỉ là điểm đến linh thiêng để dâng hương tưởng niệm, mà còn là “địa chỉ đỏ” giáo dục truyền thống văn hóa cho thế hệ trẻ.
Đồng bào dân tộc Mường trình diễn cồng chiêng tại lễ hội. (Nguồn: Sưu tầm)
Đến thăm đền thờ Trung Túc Vương Lê Lai, đặc biệt vào dịp lễ hội mùng 8 tháng Giêng âm lịch, du khách không chỉ được chiêm ngưỡng vẻ đẹp kiến trúc cổ độc đáo mà còn được hòa mình trong không khí văn hóa đặc sắc của xứ Thanh. Các hoạt động rước kiệu, múa rồng, trống hội, cồng chiêng, múa Nêu, múa Pồn Pông, ném Còn, đánh đu... mang đậm bản sắc của đồng bào Mường. Tất cả giúp tái hiện không khí hào hùng của thời Lam Sơn khởi nghĩa, để lại ấn tượng sâu sắc trong lòng mỗi du khách hành hương.
Ngôi đền là minh chứng nhắc nhở mỗi người dân Việt Nam về lòng dũng cảm, sự trung thành và khát vọng độc lập tự do. Dù thời gian trôi qua, hào khí Lê Lai và Lam Sơn vẫn còn vang vọng, tiếp tục truyền cảm hứng cho muôn đời sau về đức hy sinh và tinh thần bất khuất của con người Việt Nam.
5. Kinh nghiệm và lưu ý
Để chuyến tham quan đền thờ Trung Túc Vương Lê Lai trở nên trọn vẹn và ý nghĩa, du khách nên lưu ý một số điểm nhỏ dưới đây nhằm thể hiện sự thành kính và hòa mình vào không gian linh thiêng của di tích:
Nên lựa chọn trang phục kín đáo, gọn gàng, lịch sự, tránh mặc đồ ngắn hoặc màu sắc quá nổi bật để giữ sự tôn nghiêm cho nơi thờ tự.
Giữ thái độ tôn trọng và trật tự trong khuôn viên đền, hạn chế nói chuyện lớn hoặc cười đùa để không làm ảnh hưởng đến không khí trang nghiêm.
Di chuyển nhẹ nhàng, thể hiện lòng thành kính khi dâng hương và tham quan các khu vực thờ tự.
Chuẩn bị lễ vật giản dị như hoa tươi, trầu cau, bánh trái... để dâng lễ
Nếu đến vào dịp lễ hội (tháng 8 âm lịch), nên chủ động sắp xếp thời gian và phương tiện phù hợp, giúp việc tham quan diễn ra thuận lợi và trọn vẹn hơn.
6. Kết hợp các địa điểm du lịch tại Thanh Hóa
6.1 Khu di tích Lam Kinh
Cách đền thờ Lê Lai chỉ khoảng 6 km, khu di tích quốc gia đặc biệt Lam Kinh là địa chỉ không thể bỏ lỡ trong hành trình khám phá vùng Lam Sơn. Đây là quê hương của vua Lê Thái Tổ, vị anh hùng dân tộc đã lãnh đạo cuộc khởi nghĩa Lam Sơn lừng lẫy, giành lại độc lập cho Đại Việt. Lam Kinh không chỉ là cố đô đầu tiên của triều Hậu Lê, mà còn là nơi quy tụ nhiều di tích kiến trúc cổ như Chính điện Lam Kinh, sân Rồng, giếng Ngọc, thành nội, cùng lăng tẩm của các vua Lê và hoàng hậu triều Lê sơ.
Quần thể khu di tích Lam Kinh gắn liền với triều đại Hậu Lê. (Nguồn: Sưu tầm)
Đến Lam Kinh, du khách được hòa mình trong không gian thiên nhiên khoáng đạt, những hàng lim cổ thụ tỏa bóng mát, xen lẫn dấu tích uy nghi của kinh thành xưa. Mỗi hạng mục, mỗi di tích, mỗi dòng chữ khắc đều ẩn chứa niềm tự hào về triều đại vàng son của dân tộc. Khám phá toàn bộ khu di tích sẽ giúp chuyến tham quan đền thờ Lê Lai thêm phần trọn vẹn và ý nghĩa.
6.2 Núi Nưa Am Tiên
Rời khỏi không gian lịch sử Lam Sơn, du khách có thể tìm đến Núi Nưa - Am Tiên, một điểm đến linh thiêng và hùng vĩ. Từ lâu, nơi đây được xem là “thánh địa” của xứ Thanh, gắn liền với truyền thuyết về nữ anh hùng Triệu Thị Trinh (Bà Triệu) cùng dấu ấn khởi nghĩa chống giặc Ngô vào thế kỷ III.
Dự án “Huyền tích Am Tiên” đang được mong chờ. (Nguồn: Sưu tầm)
Nơi đây cũng là địa điểm lý tưởng để thiền định, cầu an, giúp cân bằng tâm hồn sau hành trình tìm hiểu các di tích lịch sử. Tiếp nối các giá trị di sản, hiện nay dự án “Huyền tích Am Tiên” đang được đầu tư xây dựng tại đây. Dự án đang được hứa hẹn sẽ trở thành trung tâm du lịch tâm linh mới của vùng Bắc Trung Bộ và Thanh Hóa nói riêng.
6.3 Suối cá thần Cẩm Lương
Cách đền thờ Lê Lai khoảng 50 km, suối cá thần Cẩm Lương là một trong những điểm du lịch sinh thái và tâm linh đặc sắc nhất xứ Thanh. Dưới chân núi Trường Sinh, dòng suối trong vắt quanh năm là nơi sinh sống của hàng ngàn con cá được người dân tôn là “cá thần”, linh vật tượng trưng cho sự may mắn và bình an. Điều đặc biệt là đàn cá ở đây chưa bao giờ rời khỏi suối, dù dòng nước cạn hay đầy, khiến nơi này mang thêm sắc màu huyền thoại.
Đến Cẩm Lương, du khách có thể dạo quanh dòng suối, ngắm nhìn cá bơi lượn, kết hợp ghé thăm đền thờ thần cá nằm ngay cạnh chân núi. Không chỉ là điểm dừng chân thư giãn giữa thiên nhiên, suối cá thần còn là minh chứng cho tín ngưỡng dân gian độc đáo và tinh thần gắn bó của người xứ Thanh với núi rừng quê hương.
Đền thờ Lê Lai không chỉ là một di tích lịch sử mà còn là biểu tượng sống động cho tinh thần yêu nước và lòng trung nghĩa của người Việt. Mỗi điểm chạm tại nơi đây đều ẩn chứa câu chuyện thiêng liêng về một vị anh hùng dám “vì nước quên mình”. Hành trình khám phá ngôi đền cổ kính sẽ mang đến cho du khách những trải nghiệm quý giá về lịch sử, văn hóa cùng cơ hội tìm hiểu nét đẹp tâm linh đặc sắc của xứ Thanh.
