1. Giới thiệu tổng quan về nhà thờ Trạng Quỳnh
1.1 Giới thiệu chung về nhà thờ Trạng Quỳnh
Tọa lạc tại làng Bột Thượng, xã Hoằng Lộc, tỉnh Thanh Hóa, nhà thờ Trạng Quỳnh là điểm đến văn hóa - tâm linh gắn liền với tên tuổi danh nhân Nguyễn Quỳnh (1677-1748).
Nhà thờ Trạng Quỳnh là nơi gắn liền với vị trạng nguyên nổi tiếng. (Nguồn: Sưu tầm)
Ông là một trong những trí thức lỗi lạc của xứ Thanh, được người đời kính trọng không chỉ bởi tài ứng đối, trí thông minh hơn người mà còn bởi tấm lòng nhân hậu, luôn đứng về phía dân thường. Từ bao đời nay, hình tượng Trạng Quỳnh đã đi sâu vào đời sống văn hóa dân gian qua những giai thoại hóm hỉnh, sâu cay mà thấm đẫm tinh thần phản kháng và trí tuệ Việt Nam.
1.2 Nhân vật lịch sử
Nguyễn Quỳnh (1677-1748), tự Vĩ Hiên Công, sinh ra trong một gia đình Nho học tại làng Bột Thượng, xã Hoằng Lộc. Đây là vùng đất được mệnh danh là “đất học” của xứ Thanh với câu ca nổi tiếng: “Ai thích ăn cá thì về Quảng Xương, ai thích văn chương thì về Hoằng Hóa”. Từ nhỏ, ông đã nổi bật với tư chất thông minh, yêu thơ ca và đỗ khảo thí ở huyện khi mới 14 tuổi.
Nhà thờ Trạng Quỳnh tọa lạc tại xã Hậu Lộc. (Nguồn: Sưu tầm)
Năm Bính Tý (1696), Nguyễn Quỳnh đỗ đầu kỳ thi Hương Cống khi mới 19 tuổi, nên được gọi là Cống Quỳnh. Dù con đường khoa cử và làm quan không thuận lợi, ông vẫn nổi tiếng bởi trí tuệ sắc bén, tài ứng đối và tấm lòng chính trực. Trong dân gian, hình tượng Trạng Quỳnh được khắc họa qua những giai thoại hài hước, sâu cay, thể hiện tinh thần thông minh và dám nói lẽ phải. Di sản của ông để lại không nhiều, nhưng hai bài phú “Kim bạch tài vật phú” và “Tần cung phụ nữ” được xếp vào hàng danh tác trong Lịch triều danh phú, khẳng định tài năng văn chương bậc thầy của vị danh sĩ xứ Thanh.
2. Cách di chuyển và trải nghiệm hành trình
Hành trình di chuyển tới nhà thờ Trạng Quỳnh hiện nay khá thuận tiện và dễ dàng. Du khách đi dọc theo quốc lộ 1A khoảng 8 km về phía Đông Bắc sẽ tới thị trấn Bút Sơn cũ, tiếp tục rẽ vào tuyến đường liên xã để tới xã Hoằng Lộc. Chặng đường này vừa thuận lợi vừa mang lại trải nghiệm thú vị khi có thể chiêm ngưỡng bức tranh làng quê yên bình trải dài hai bên đường.
Phương tiện di chuyển đến di tích khá đa dạng, tùy vào nhu cầu và sở thích của từng nhóm du khách. Những ai thích sự linh động có thể chọn xe máy để chủ động dừng lại chụp ảnh, ngắm cảnh trên đường đi. Nếu đi cùng gia đình có trẻ nhỏ hoặc người lớn tuổi, ô tô cá nhân mang lại sự thoải mái và thuận tiện hơn. Ngoài ra, xe buýt cũng là lựa chọn khá hợp lý.
Một trong những điểm hấp dẫn của cung đường này là khả năng kết hợp tham quan nhiều địa danh khác nhau. Nhà thờ Trạng Quỳnh nằm cách biển Hải Tiến hay Sầm Sơn chỉ khoảng 15-20 km, rất tiện để du khách có thể kết hợp chuyến đi chiêm bái di tích với thời gian nghỉ dưỡng tại bãi biển.
3. Thời điểm lý tưởng để ghé thăm
Nhà thờ Trạng Quỳnh là điểm đến có thể ghé thăm quanh năm, mỗi mùa đều mang một vẻ đẹp và cảm xúc riêng. Mùa xuân, không khí thường mát lành, sắc xuân lan tỏa khắp làng quê Hoằng Lộc. Tất cả tạo nên khung cảnh thanh bình, thích hợp cho những chuyến du xuân đầu năm. Mùa hè và thu, nắng vàng nhẹ phủ lên mái ngói cổ kính, lối đi rợp bóng cây. Đây là thời điểm lý tưởng cho những ai muốn tìm về không gian yên tĩnh, thả hồn vào lịch sử và văn hóa.
Nhà lưu niệm trong khuôn viên nhà thờ Trạng Quỳnh. (Nguồn: Sưu tầm)
Trong năm, hai dịp đặc biệt thu hút đông đảo du khách là ngày 1 tháng 10 âm lịch - kỷ niệm ngày sinh cụ Trạng Nguyễn Quỳnh và ngày 28 tháng Giêng âm lịch, tức ngày giỗ cụ Trạng. Đây là lúc du khách có thể hòa mình vào không khí trang nghiêm mà ấm cúng của lễ dâng hương, cùng người dân địa phương tưởng nhớ bậc danh nhân tài hoa. Dù đến vào thời điểm nào, nhà thờ Trạng Quỳnh vẫn mang đến cảm giác bình yên và đáng trân trọng - một nơi để chiêm bái, tìm hiểu và cảm nhận tinh thần hiếu học, trí tuệ xứ Thanh.
4. Những trải nghiệm nổi bật tại nhà thờ Trạng Quỳnh
4.1 Công trình và di tích lịch sử
Khu di tích danh nhân văn hóa Nguyễn Quỳnh là điểm đến lưu giữ trọn vẹn không gian truyền thống của vùng quê xứ Thanh. Phía trước khu di tích là một hồ nước rộng, hoa súng nở tím tạo nên khung cảnh thanh bình, hài hòa. Cổng đền được xây dựng khang trang, dẫn lối vào ba dãy nhà bố trí theo hình chữ U, đây là kiểu kiến trúc đặc trưng của nhà thờ cổ Việt Nam.
Không gian thờ tự phía trong nhà thờ Trạng Quỳnh. (Nguồn: Sưu tầm)
Chính giữa là đền thờ Trạng Quỳnh, nơi đặt tượng thờ danh nhân và trưng bày các tư liệu, phả hệ dòng họ Nguyễn cùng những ghi chép về công trạng của con cháu đời sau. Bên phải là dãy nhà dành cho hậu duệ dòng họ trông coi, sinh hoạt. Còn bên trái là nhà lưu niệm “Con người - Sự kiện - Tác phẩm”, do ông bà Louis Sizaret, nhà hoạt động văn hóa người Luxembourg tài trợ. Nơi đây lưu giữ nhiều hình ảnh, tư liệu quý về cuộc đời, tài năng và tầm ảnh hưởng của Nguyễn Quỳnh trong nước và quốc tế. Đặc biệt, nhà lưu niệm còn trưng bày hai pho sách “Truyện Trạng Quỳnh” song ngữ Việt - Pháp và Việt - Anh. Trong đó mỗi cuốn nặng hơn 5kg, được biên soạn công phu nhằm bảo tồn và lan tỏa giá trị văn hóa Việt ra thế giới.
4.2 Giá trị lịch sử và văn hóa
Khu di tích không chỉ là nơi tưởng niệm danh nhân Nguyễn Quỳnh mà còn là biểu tượng của truyền thống hiếu học và tinh thần trọng đạo lý của người dân Hoằng Hóa. Từ ngôi đền nhỏ của dòng họ, khu di tích đã được trùng tu, mở rộng khang trang trên nền cũ, và được công nhận là di tích lịch sử - văn hóa cấp quốc gia năm 1992. Từ đó đến nay, nơi đây luôn được dòng họ Nguyễn cùng chính quyền địa phương gìn giữ, tôn tạo và phát huy giá trị.
Nhà thờ được công nhận là di tích lịch sử - văn hóa cấp quốc gia năm 1992. (Nguồn: Sưu tầm)
Trong các dịp lễ, Tết hay kỳ thi quan trọng, nhiều học sinh, phụ huynh và du khách thập phương đều đến dâng hương cầu học, cầu may mắn. Các thế hệ con cháu dòng họ Nguyễn cũng thường xuyên tụ họp tại đây để ôn lại truyền thống, tôn vinh những gương sáng trong học tập và đạo đức. Nhờ vậy, khu di tích ngày càng trở thành địa chỉ văn hóa, tâm linh nổi tiếng của xứ Thanh, thu hút hàng vạn lượt khách mỗi năm. Du khách khi ghé thăm biển Hải Tiến hoặc các điểm du lịch lân cận cũng thường kết hợp dừng chân tại đây để tìm hiểu thêm về nhân cách và tài năng của vị danh sĩ lỗi lạc, niềm tự hào của đất học Hoằng Hóa.
5. Kinh nghiệm và lưu ý
Để chuyến tham quan nhà thờ Trạng Quỳnh trở nên trọn vẹn và ý nghĩa hơn, du khách nên lưu ý:
Giữ trang phục lịch sự, kín đáo, thể hiện sự tôn kính với không gian thờ tự. Ưu tiên áo dài tay, quần dài hoặc váy dài, tránh trang phục ngắn, bó sát hay màu sắc quá sặc sỡ.
Giữ thái độ nhẹ nhàng, nghiêm túc trong suốt quá trình tham quan. Nên nói chuyện nhỏ tiếng, hạn chế sử dụng điện thoại hoặc bật loa ngoài, tránh làm ảnh hưởng đến người khác và không gian khu di tích.
Tuân thủ quy định khi chụp ảnh hoặc quay phim, chỉ thực hiện ở khu vực được phép. Không dùng đèn flash hay tự ý di chuyển đồ vật trong gian thờ để đảm bảo sự tôn nghiêm cho nơi thờ tự.
Chuẩn bị lễ vật giản dị, mang ý nghĩa thành tâm, có thể là hoa tươi, trầu cau, bánh trái hoặc đồ dùng học tập như bút, vở để cầu may mắn và học hành.
Sắp xếp thời gian hợp lý, nên ghé thăm vào buổi sáng hoặc chiều mát để vừa thuận tiện di chuyển, vừa có thể cảm nhận trọn vẹn vẻ yên bình và linh thiêng của nhà thờ Trạng Quỳnh.
6. Kết hợp các địa điểm du lịch tại Thanh Hóa
6.1 Biển Hải Tiến
Sau khi ghé thăm nhà thờ Trạng Quỳnh, du khách có thể tiếp tục hành trình về phía Đông để đến biển Hải Tiến, một trong những bãi biển hoang sơ và quyến rũ nhất Thanh Hóa. Biển Hải Tiến nổi bật với bờ cát mịn trải dài gần 12 km, hàng phi lao xanh ngắt và làn nước trong xanh quanh năm.
Biển Hải Tiến là điểm đến nổi bật gần trung tâm Thanh Hóa. (Nguồn: Sưu tầm)
Đây là nơi lý tưởng để tắm biển, đón bình minh hoặc tham gia các hoạt động như chèo thuyền, đạp xe ven biển, câu mực đêm cùng ngư dân. Dọc bờ biển là hệ thống khách sạn, resort và quán hải sản tươi ngon. Tất cả mang đến không gian nghỉ dưỡng nhẹ nhàng, gần gũi với thiên nhiên. Đặc biệt, chỉ cách trung tâm Thanh Hóa khoảng 20 km, Hải Tiến rất thuận tiện cho những chuyến đi trong ngày kết hợp tham quan, trải nghiệm và nghỉ dưỡng.
6.2 Khu di tích Hàm Rồng
Nếu yêu thích lịch sử và mong muốn khám phá những dấu ấn hào hùng của dân tộc, khu di tích Hàm Rồng là điểm đến không thể bỏ qua. Nằm bên dòng sông Mã, cách trung tâm Thanh Hóa khoảng 3 km, Hàm Rồng là biểu tượng chiến thắng trong cuộc kháng chiến chống Mỹ, nơi ghi dấu những trận không chiến oanh liệt vào thập niên 1960.
Du khách đến đây có thể chiêm ngưỡng cây cầu Hàm Rồng lịch sử, thăm bảo tàng Hàm Rồng, di tích núi Ngọc và thưởng ngoạn khung cảnh hùng vĩ của sông núi xứ Thanh. Đây cũng là điểm ngắm hoàng hôn tuyệt đẹp, nơi thiên nhiên hòa quyện với ký ức lịch sử thiêng liêng.
6.3 Biển Sầm Sơn và Quảng trường biển Sầm Sơn
Du khách cũng có thể dành thời gian nghỉ ngơi tại biển Sầm Sơn. Với bãi biển dài, sóng vừa phải, cùng không khí trong lành, Sầm Sơn là nơi lý tưởng để thư giãn, tắm biển và tận hưởng hải sản tươi ngon. Ngoài ra, quảng trường biển Sầm Sơn, biểu tượng mới của phố biển, cũng là điểm check-in hấp dẫn không thể bỏ lỡ. Với không gian rộng hơn 15 ha, hệ thống nhạc nước, tuyến phố đi bộ, đây là nơi các sự kiện du lịch được tổ chức quanh năm. Khu vực này giúp mang đến một diện mạo hiện đại, trẻ trung cho thành phố biển xứ Thanh.
Quảng trường biển Sầm Sơn với không gian và kiến trúc hiện đại. (Nguồn: Sưu tầm)
Kết hợp giữa tham quan nhà thờ Trạng Quỳnh, khám phá lịch sử Hàm Rồng và thư giãn tại biển Sầm Sơn sẽ tạo nên một hành trình đầy đủ, vừa có chiều sâu văn hóa, vừa tràn đầy năng lượng du lịch biển.
Nhà thờ Trạng Quỳnh không chỉ là di tích lịch sử mà còn là biểu tượng sống động của trí tuệ và nhân cách con người Việt Nam. Hãy một lần dừng chân nơi đất học Hoằng Hóa để cảm nhận sâu sắc hơn về cội nguồn văn hiến, để thấy rằng tinh thần học hỏi và sự hài hước nhân hậu của Trạng Quỳnh vẫn luôn là ngọn lửa soi sáng trong hành trình gìn giữ và phát huy bản sắc văn hóa xứ Thanh hôm nay.
