1. Tổng quan về hồ Cửa Đạt Thanh Hóa
Công trình hồ Cửa Đạt Thanh Hóa được thiết kế như một hệ thống thủy lợi - thủy điện đa chức năng, bao gồm đập chính, đập phụ, hệ thống tràn xả lũ, cống lấy nước, kênh dẫn chính và nhà máy thủy điện. Xây dựng trực tiếp trên sông Chu, hồ đảm nhận ba nhiệm vụ chính: giảm lũ, cấp nước tưới và cung cấp nước cho công nghiệp, sinh hoạt, đồng thời phát điện phục vụ lưới quốc gia. Kết cấu đập chính áp dụng kiểu đập đá đổ bản mặt bê tông, công nghệ tiên tiến so với các đập truyền thống khác tại Việt Nam.
Cửa Đạt Thanh Hóa được thiết kế như một hệ thống thủy lợi - thủy điện đa chức năng. (Nguồn: Sưu tầm)
Vị trí đắc địa tại xã Vạn Xuân, nằm phía tây tỉnh Thanh Hóa giúp Cửa Đạt Thanh Hóa trở thành cửa ngõ điều tiết nguồn nước cho toàn hệ thống sông Chu. Công trình kết nối tuyệt vời giữa vùng trung du miền núi phía Tây với đồng bằng Thanh Hóa, tạo nên một trục giao thông thuỷ bộ quan trọng.
Hồ Cửa Đạt được ghi nhận là hồ chứa lớn thứ hai Việt Nam sau hồ Dầu Tiếng về dung tích. Thuộc loại công trình thủy lợi đặc biệt lớn với công suất điều tiết và phát điện đứng trong top đầu quốc gia. Đặc biệt, công trình được xếp vào danh mục công trình quan trọng liên quan đến an ninh quốc gia năm 2019.
Khởi công và hoàn thành vào cuối thập kỷ 2000, hồ Cửa Đạt Thanh Hóa đã khẳng định vai trò then chốt trong việc kiểm soát lũ lụt, phát triển nông nghiệp, tăng trưởng kinh tế khu vực, ổn định dân cư và thúc đẩy công nghiệp hóa toàn tỉnh Thanh Hóa.
2. Vị trí địa lý và quy mô ấn tượng của Cửa Đạt Thanh Hóa
2.1. Hồ chứa Cửa Đạt nằm ở đâu?
Hồ Cửa Đạt Thanh Hóa tọa lạc tại xã Vạn Xuân, cách trung tâm Thanh Hóa khoảng 70 km về phía Tây. Vị trí này thuận lợi nối kết với Quốc lộ 47 và các tuyến du lịch sinh thái miền núi Thanh Hóa, tạo điều kiện thuận lợi cho du khách khám phá.
Hồ chứa nước Cửa Đạt Thanh Hóa nằm gần nhiều điểm du lịch nổi tiếng. (Nguồn: Sưu tầm)
Đặc biệt hấp dẫn khi hồ chứa nước Cửa Đạt Thanh Hóa nằm gần nhiều điểm du lịch nổi tiếng như Khu bảo tồn thiên nhiên Xuân Liên, thành nhà Hồ và các làng nghề truyền thống vùng Thường Xuân. Du khách có thể dễ dàng kết hợp tham quan nhiều địa điểm trong cùng một chuyến đi, tối ưu hóa thời gian và trải nghiệm.
2.2. Quy mô và thông số kỹ thuật nổi bật
Những con số ấn tượng của hồ chứa nước Cửa Đạt Thanh Hóa khiến du khách phải trầm trồ khi đứng trước công trình: diện tích lưu vực rộng 5.938 km², dung tích hồ chứa lên tới 1.45 tỷ m³ nước, tạo nên một "biển nước" giữa núi rừng Tây Thanh.
Chiều cao đập đạt 118.5 m với đỉnh đập cao 740 m tạo nên một bức tường khổng lồ chắn ngang dòng sông Chu. Lưu lượng xả lũ thiết kế tối đa 11.594 m³/s đảm bảo an toàn tuyệt đối trong mùa mưa bão. Diện tích tưới tiêu hưởng lợi lên tới 86.862 ha đất nông nghiệp, nuôi sống hàng triệu con người vùng hạ du.
So với các hồ lớn khác trên toàn quốc, hồ Cửa Đạt Thanh Hóa chỉ xếp sau hồ Dầu Tiếng về dung tích nhưng vượt trội hoàn toàn về chức năng đa mục tiêu. Công trình này ngang tầm với các đại công trình trọng điểm quốc gia, thể hiện trình độ kỹ thuật và tầm nhìn phát triển của Việt Nam.
3. Vai trò và giá trị đa diện của Cửa Đạt Thanh Hóa
3.1. Cửa Đạt Thanh Hóa: Bảo vệ an ninh lũ lụt mùa mưa
Cửa Đạt Thanh Hóa đóng vai trò như một "khiên chắn lũ lớn" bảo vệ hạ du sông Chu, với khả năng điều tiết và cắt giảm các đợt lũ với tần suất 0.6%. Mức nước an toàn tại Xuân Khánh luôn được đảm bảo không vượt quá cao mức lũ lịch sử, mang lại sự yên tâm cho người dân.
Cửa Đạt Thanh Hóa đóng vai trò như một "khiên chắn lũ lớn" bảo vệ hạ du sông Chu. (Nguồn: Sưu tầm)
Ban Quản lý chủ động phối hợp chặt chẽ với các hồ trong lưu vực như hồ thủy điện hồ thủy điện Hủa Na (Nghệ An) và hồ Nậm Sam 3 (Lào) và các đơn vị chức năng để cập nhật, điều chỉnh quy trình xả lũ. Sự phối hợp này đảm bảo tính chủ động và an toàn tuyệt đối trong mùa mưa bão, thể hiện trình độ quản lý hiện đại và khoa học.
3.2. Đảm bảo nguồn nước nông nghiệp, sinh hoạt và công nghiệp quy mô lớn
Nguồn nước từ hồ Cửa Đạt Thanh Hóa nuôi dưỡng 86.862 ha đất sản xuất nông nghiệp, trong đó vùng Nam sông Chu được cấp nước cho 54.043 ha và vùng Bắc sông Chu, Nam sông Mã được phục vụ 32.831 ha. Con số này thể hiện tầm quan trọng của hồ chứa đối với an ninh lương thực khu vực.
Đồng thời, hồ chứa nước Cửa Đạt Thanh Hóa đảm bảo cung cấp nguồn nước sinh hoạt và công nghiệp cho các vùng trọng điểm với lưu lượng 7.715 m³/s. Nguồn cung này ổn định quanh năm, tạo tiền đề vững chắc cho phát triển công nghiệp và đời sống người dân không ngừng được cải thiện.
3.3. Thủy điện Cửa Đạt Thanh Hóa
Nhà máy thủy điện tích hợp công suất lắp máy chính 97 MW, con số này đóng góp đáng kể vào việc tăng cường sản lượng điện sạch cho lưới quốc gia.
Cửa Đạt Thanh Hóa góp phần bổ sung và ổn định nguồn điện quốc gia, đồng thời bảo vệ môi trường bằng cách giảm phát thải so với các nguồn điện truyền thống. Đây là minh chứng cho việc phát triển năng lượng tái tạo bền vững mà Việt Nam đang hướng tới.
3.4. Ảnh hưởng đến môi trường và phục hồi sinh thái khu vực
Hồ chứa đóng vai trò quan trọng trong việc bổ sung nước mùa kiệt, chống xâm nhập mặn và hỗ trợ cải tạo môi trường sinh thái vùng hạ du. Cửa Đạt Thanh Hóa giúp nâng cao chất lượng đất nông nghiệp, tạo điều kiện thuận lợi cho việc canh tác và phát triển kinh tế nông thôn.
Công trình này tích cực bảo vệ sinh kế của nông dân các vùng hạ nguồn, cải thiện cơ sở vật chất và hạ tầng vùng hưởng lợi. Sự thay đổi tích cực này tạo nên một vòng tuần hoàn phát triển bền vững, nâng cao chất lượng cuộc sống và bảo vệ môi trường tự nhiên.
3.5. An ninh quốc gia
Cửa Đạt Thanh Hóa thuộc danh mục công trình đặc biệt quan trọng liên quan đến an ninh quốc gia, được kiểm soát nghiêm ngặt về an toàn vận hành. Tầm quan trọng này thể hiện vai trò chiến lược của công trình đối với sự phát triển và ổn định đất nước.
Các quy định giám sát và bảo đảm an toàn được thực hiện toàn diện, phối hợp chặt chẽ với các đơn vị chức năng của Bộ Công an, Quân đội và chính quyền địa phương. Hệ thống an ninh này đảm bảo công trình luôn vận hành an toàn và hiệu quả.
4. Ban quản lý và vùng hưởng lợi của Cửa Đạt Thanh Hóa
4.1. Đơn vị quản lý và phương thức vận hành
Ban Quản lý Đầu tư và Xây dựng Thủy lợi 3 thuộc Bộ NN&PTNT là đơn vị trực tiếp tổ chức, giám sát, bảo trì và vận hành Cửa Đạt Thanh Hóa. Đơn vị này có đội ngũ chuyên gia giàu kinh nghiệm, đảm bảo công trình luôn vận hành hiệu quả và an toàn.
Ban Quản lý Đầu tư và Xây dựng Thủy lợi 3 là đơn vị trực tiếp tổ chức, giám sát, bảo trì và vận hành Cửa Đạt Thanh Hóa. (Nguồn: Sưu tầm)
Mọi hoạt động vận hành tuân thủ nghiêm ngặt quy trình liên hồ chứa trên lưu vực sông Mã theo Quyết định 214/QĐ-TTg ngày 13/02/2018. Sự phối hợp sử dụng và điều tiết với các hồ khác giúp tối ưu hóa nguồn nước và đảm an toàn tối đa cho toàn bộ hệ thống.
4.2. Vùng hưởng lợi - Đòn bẩy phát triển kinh tế Thanh Hóa
Vùng hưởng lợi trực tiếp của Cửa Đạt Thanh Hóa trải rộng trên 11 xã, phường. Phạm vi rộng lớn này thể hiện tầm ảnh hưởng to lớn của công trình. Nơi này đóng góp quan trọng cho các khu công nghiệp Nghi Sơn và Mục Sơn, cung cấp nguồn nước ổn định cho các vùng sản xuất lương thực lớn như Nam sông Chu, Bắc sông Chu và Nam sông Mã. Đây chính là đòn bẩy thúc đẩy phát triển kinh tế đa ngành của toàn tỉnh Thanh Hóa.
5. Trải nghiệm thực tế và những điều thú vị tại Cửa Đạt Thanh Hóa
5.1. Tham quan công trình - cơ hội tích lũy kiến thức thủy lợi
Lịch trình tham quan Cửa Đạt Thanh Hóa thường bắt đầu từ trung tâm Thanh Hóa theo Quốc lộ 47, sau đó đến hồ chứa để dạo quanh đập chính, thăm trạm thủy điện và khám phá khu vực ven hồ. Du khách sẽ được chứng kiến tận mắt quy mô đồ sộ của công trình và hiểu rõ hơn về vai trò quan trọng của nó.
Những điểm check-in không thể bỏ qua bao gồm đập đá bê tông hùng vĩ, bờ hồ phẳng lặng như gương, trạm vận hành thủy điện hiện đại và cảnh quan núi rừng nguyên sơ đặc trưng vùng Vạn Xuân. Mỗi góc chụp mang đến những khung hình ấn tượng, kết hợp giữa công trình kiến trúc và thiên nhiên hoang sơ.
Du khách cần lưu ý tuân thủ nghiêm ngặt các chỉ dẫn an toàn khi lên đập, tránh vào khu vực kỹ thuật và mang theo trang phục phù hợp cho hoạt động leo núi, vận động ngoài trời. Sự chuẩn bị kỹ càng sẽ giúp chuyến tham quan Cửa Đạt Thanh Hóa trở nên an toàn và thú vị.
5.2. Hoạt động du lịch, cắm trại, câu cá tại vùng hồ Cửa Đạt
Vùng hồ rộng lớn tạo điều kiện lý tưởng cho nhiều hoạt động giải trí: picnic bên bờ hồ, cắm trại dưới bầu trời sao, câu cá thư giãn và thưởng ngoạn bằng thuyền du lịch nhỏ trên mặt hồ. Cửa Đạt Thanh Hóa mang đến không gian thoáng đãng, trong lành, phù hợp cho những ai muốn tạm rời xa ồn ào thành phố.
Vùng hồ rộng lớn tạo điều kiện lý tưởng cho nhiều hoạt động giải trí. (Nguồn: Sưu tầm)
Du khách có thể kết hợp tham quan các bản làng dân tộc Thái gần đó, khám phá Khu bảo tồn Xuân Liên, tắm suối mát lạnh hoặc tiếp tục di chuyển đến các điểm khác trong hệ sinh thái du lịch Thanh Hóa như Pù Luông hay Lam Kinh. Sự đa dạng này giúp du khách có nhiều lựa chọn trải nghiệm phong phú.
5.3. Gợi ý lịch trình khám phá Cửa Đạt Thanh Hóa 1 ngày
Buổi sáng khởi hành tới Thanh Hóa để tham quan đập chính và nhà máy thủy điện Cửa Đạt Thanh Hóa, du khách sẽ có cơ hội tìm hiểu về quy trình vận hành và tầm quan trọng của công trình. Không gian thoáng mát buổi sáng tạo điều kiện lý tưởng cho việc chụp ảnh và ghi lại những khoảnh khắc đáng nhớ.
Buổi trưa dành cho dã ngoại ven hồ, thưởng thức các món ẩm thực đặc sản địa phương trong không khí trong lành của núi rừng. Những món ăn dân dã được chế biến từ nguyên liệu sạch địa phương sẽ mang đến trải nghiệm ẩm thực khó quên.
Buổi chiều dạo quanh lòng hồ, ghé thăm các bản làng ven hồ và mua sắm đặc sản như măng rừng, mật ong rừng. Du khách có thể lựa chọn về trong ngày hoặc nghỉ tại các homestay đơn giản để trải nghiệm cuộc sống bình dị của người dân địa phương.
6. Kinh nghiệm và lưu ý khi trải nghiệm Cửa Đạt Thanh Hóa
6.1. Mùa nào nên đến Cửa Đạt Thanh Hóa?
Thời điểm lý tưởng để ghé thăm Cửa Đạt Thanh Hóa là mùa xuân và mùa thu khi thời tiết se lạnh dễ chịu, mặt hồ phẳng lặng như gương. Những tháng này tạo điều kiện thuận lợi nhất cho việc check-in và tham gia các hoạt động ngoài trời mà không phải lo lắng về thời tiết khắc nghiệt.
Ghé thăm Cửa Đạt Thanh Hóa, nơi có mặt hồ phẳng lặng như gương. (Nguồn: Sưu tầm)
Trong mùa mưa lũ hoặc các đợt xả lũ, du khách cần đặc biệt chú ý thông tin từ Ban Quản lý và tuyệt đối tránh vào khu vực nguy hiểm gần đập chính. Việc tắm hồ, chèo thuyền khi có cảnh báo thời tiết xấu là điều hoàn toàn bị cấm để đảm bảo an toàn tuyệt đối.
6.2. Chuẩn bị gì khi đến tham quan?
Trang phục phù hợp cho chuyến thăm Cửa Đạt Thanh Hóa bao gồm quần áo gọn nhẹ, đồ chống nắng, mũ rộng vành, giày thể thao có độ bám tốt và áo khoác. Sự chuẩn bị chu đáo về trang phục sẽ giúp du khách cảm thấy thoải mái trong suốt hành trình khám phá.
Các vật dụng cần thiết khác gồm nước uống đầy đủ, đồ ăn nhẹ, pin hoặc sạc dự phòng, áo mưa cho mùa mưa và thuốc chống côn trùng. Du khách cần lưu ý hồ chứa và các cung đường quanh co đòi hỏi phải đi đúng làn, kiểm tra kỹ phương tiện, luôn mang điện thoại liên lạc và đảm bảo an ninh cá nhân trong suốt chuyến đi.
Trong hành trình tham quan Cửa Đạt Thanh Hóa, du khách cũng nên dành thời gian ghé thăm công viên nước Sun World Sam Son, điểm vui chơi được ví như “thiên đường giải trí” ở Sầm Sơn. Tổ hợp này nổi bật với các trò chơi cảm giác mạnh, đường trượt nước kỷ lục cùng không gian vui chơi cho cả gia đình.
Cửa Đạt Thanh Hóa khẳng định vị thế là công trình thủy lợi, thủy điện đa năng lớn nhất Bắc Trung Bộ, giữ vai trò chiến lược về an ninh nguồn nước, chống lũ, phát triển kinh tế xã hội, ổn định quốc gia và bảo vệ môi trường. Trải nghiệm thực tế tại đây giúp du khách hiểu rõ giá trị phát triển bền vững và tiềm năng du lịch sinh thái của vùng núi Thanh Hóa. Tham quan Cửa Đạt Thanh Hóa sẽ mang đến cơ hội tuyệt vời khám phá sự kết hợp hoàn hảo giữa thiên nhiên tuyệt mỹ, di sản kỹ thuật hiện đại và cảm nhận sức sống mới của vùng đất Thanh Hóa!