1. Tổng quan về núi Trường Lệ Sầm Sơn
1.1. Vị trí địa lý và đặc điểm tự nhiên núi Trường Lệ
Dãy núi Trường Lệ nằm ở phía nam phường Sầm Sơn, cách trung tâm phường Hạc Thành khoảng 16 km về phía đông nam. Đây là dãy núi ven biển thấp, gồm 16 ngọn núi nối tiếp nhau như một bức tường đá vững chãi che chở vùng biển Sầm Sơn. Trong đó, đỉnh cao nhất là Hòn Kèo với độ cao 84.7 m so với mực nước biển, là điểm ngắm toàn cảnh biển và thành phố.
Núi Trường Lệ là bức tường tự nhiên che chở vùng biển Sầm Sơn. (Nguồn: Sưu tầm)
Núi Trường Lệ được hình thành từ đá hoa cương diệp thạch có tuổi đời trên 300 triệu năm, hiện phủ xanh bởi khoảng 112 ha rừng đặc dụng. Hệ sinh thái nơi đây phong phú với hơn 20 loài cây bản địa như lim xanh, lát hoa, thông, sưa, muồng đen, phi lao... tạo nên bầu không khí trong lành, mát mẻ, rất thích hợp cho các hoạt động dạo bộ, leo núi hay picnic giữa thiên nhiên.
Không chỉ giàu giá trị sinh thái, núi Trường Lệ còn gắn liền với nhiều di tích văn hóa và lịch sử nổi tiếng như đền Độc Cước, đền Cô Tiên, đền Tô Hiến Thành và danh thắng Hòn Trống Mái. Với cảnh quan đặc sắc cùng những giá trị văn hóa lâu đời, dãy núi này đã được công nhận là di tích quốc gia đặc biệt, trở thành niềm tự hào của du lịch xứ Thanh.
1.2. Ý nghĩa lịch sử và văn hóa núi Trường Lệ
Dãy núi Trường Lệ Sầm Sơn từ lâu đã trở thành biểu tượng tự nhiên và văn hóa đặc sắc của xứ Thanh, được ví như “dáng hình thiếu nữ nằm duyên dáng” bên bờ biển xanh. Núi không chỉ tạo nên vẻ đẹp nên thơ cho cảnh quan, mà còn gắn bó mật thiết với đời sống tinh thần, tín ngưỡng của người dân địa phương qua nhiều thế hệ.
Năm 1962, khu vực núi Trường Lệ được công nhận là di tích cấp quốc gia theo quyết định của Bộ Văn hóa. Đến năm 2019, nơi đây tiếp tục được Thủ tướng Chính phủ xếp hạng là di tích quốc gia đặc biệt với tên gọi “Di tích lịch sử và danh lam thắng cảnh Sầm Sơn” nhờ những giá trị nổi bật về lịch sử, văn hóa và cảnh quan thiên nhiên.
Trong thời kỳ Pháp thuộc, Trường Lệ từng là khu nghỉ dưỡng nổi tiếng với nhiều biệt thự và công trình nghỉ mát dành cho quan chức, giới thượng lưu. Hiện nay, dấu tích nền móng, tường rào của các công trình ấy vẫn còn rải rác dọc theo chiều dài đỉnh núi, trong đó có cả khu nghỉ dưỡng từng dành riêng cho vua Bảo Đại. Dù đã bị thời gian và chiến tranh tàn phá, những dấu tích này vẫn lưu giữ giá trị lịch sử đáng quý.
Bên cạnh đó, trên núi còn có hệ thống đền, miếu linh thiêng như đền Độc Cước thờ vị thần một chân huyền thoại, đền Cô Tiên gắn với truyền thuyết về cô gái làm thuốc cứu người, và đền Tô Hiến Thành thờ vị danh tướng uy nghiêm. Các công trình được xây dựng theo kiến trúc cổ kính, tạo nên không gian tín ngưỡng độc đáo, gắn liền với đời sống tâm linh của cư dân miền biển Sầm Sơn.
2. Hướng dẫn di chuyển đến núi Trường Lệ
2.1. Di chuyển từ Hà Nội đến núi Trường Lệ Sầm Sơn
Từ Hà Nội, du khách có nhiều cách để đến với núi Trường Lệ, Sầm Sơn, tùy vào nhu cầu và chi phí dự kiến.
Xe khách chất lượng cao là phương tiện được nhiều người lựa chọn, với giá vé khoảng 200.000 - 300.000 VNĐ/lượt. Thời gian di chuyển từ 3 đến 4 tiếng, theo tuyến cao tốc Hà Nội qua Ninh Bình đi Thanh Hóa, sau đó rẽ xuống nút giao Sầm Sơn, khá thuận tiện và nhanh chóng.
Nếu muốn trải nghiệm thoải mái hơn, du khách có thể chọn đi tàu hỏa. Tùy loại tàu, hành trình kéo dài từ 3.5 - 5 tiếng với giá vé dao động 100.000 - 340.000 VNĐ/lượt. Từ Ga Thanh Hóa, có thể tiếp tục đi taxi hoặc xe khách nhỏ khoảng hơn 15 km để vào trung tâm Sầm Sơn.
2.2. Di chuyển từ TP.HCM và các tỉnh phía Nam
Từ miền Nam, du khách có thể bay thẳng từ TP.HCM đến Cảng hàng không Thọ Xuân, Thanh Hóa với nhiều hãng hàng không nội địa khai thác. Từ đây, quãng đường về Sầm Sơn dài khoảng 58 - 61 km, mất 1 - 1.5 tiếng di chuyển bằng taxi hoặc xe dịch vụ đặt trước.
Di chuyển từ Hà Nội về Sầm Sơn bằng xe khách chất lượng cao. (Nguồn: Sưu tầm)
Để chuyến đi thuận lợi, du khách nên đặt vé máy bay và phương tiện di chuyển sớm, nhất là vào dịp lễ hoặc cuối tuần khi lượng khách tăng cao. Thời gian thích hợp để đến Sầm Sơn là vào buổi sáng sớm hoặc chiều muộn, vừa có thể ngắm nhìn cảnh biển trong khoảnh khắc đẹp nhất, vừa thuận tiện cho việc nhận phòng khách sạn.
2.3. Di chuyển nội bộ tại Sầm Sơn đến núi Trường Lệ
Khi đặt chân tới Sầm Sơn, du khách có nhiều lựa chọn để di chuyển đến núi Trường Lệ. Taxi và xe điện du lịch là phương tiện thuận tiện, giúp tiết kiệm sức lực. Tuy vậy, một hành trình bằng xe đạp hoặc đi bộ dọc cung đường ven biển sẽ mang lại trải nghiệm gần gũi và thú vị hơn.
Con đường dẫn vào núi rợp bóng phi lao, tạo nên không gian mát mẻ và đầy thi vị. Vừa di chuyển, du khách vừa có thể ngắm nhìn biển xanh trải rộng, cảm nhận sự hòa quyện với thiên nhiên và dừng lại ở những điểm đẹp để lưu giữ khoảnh khắc. Đi bộ hay đạp xe cũng là cách để khám phá Trường Lệ chậm rãi hơn, tận hưởng từng góc cảnh và câu chuyện gắn liền với ngọn núi biểu tượng của xứ Thanh.
3. Khám phá cảnh quan và sinh thái núi Trường Lệ Sầm Sơn
3.1. Địa hình và cảnh quan thiên nhiên đặc sắc
Núi Trường Lệ Sầm Sơn được hình thành từ đá hoa cương diệp thạch có niên đại hơn 300 triệu năm, gồm 16 ngọn núi nối tiếp nhau. Đỉnh Hòn Kèo cao 84.7 m là nơi du khách có thể phóng tầm mắt ngắm toàn cảnh biển trời, đồng thời tạo nên dáng hình “thiếu nữ nằm duyên dáng” bên bờ biển Sầm Sơn. Cảnh quan nơi đây là sự hòa quyện độc đáo giữa sóng biển và rừng núi, với khí hậu trong lành quanh năm, trở thành điểm đến thu hút những ai yêu thiên nhiên.
Cảnh quan thiên nhiên núi Trường Lệ đặc sắc, quy tụ nhiều loài cây quý tạo nên không gian mát lành. (Nguồn: Sưu tầm)
Phủ xanh toàn dãy núi là hệ rừng đặc dụng rộng 112.47 ha, quy tụ nhiều loài cây quý như lim xanh, lát hoa, thông, sưa cùng các loài cây phổ biến như keo, phi lao, bạch đàn… tạo nên không gian mát lành và giàu sức sống. Đây là địa điểm lý tưởng cho các hoạt động leo núi ngắm cảnh hay cắm trại. Từ trên cao, du khách sẽ được chiêm ngưỡng trọn vẹn vịnh Sầm Sơn với mặt nước xanh biếc và những con thuyền ngư dân nối nhau ra khơi, mang đến khung cảnh vừa thơ mộng vừa bình yên.
3.2. Truyền thuyết và giá trị văn hóa
Truyền thuyết về Thần Độc Cước là câu chuyện nổi tiếng gắn liền với núi Trường Lệ Sầm Sơn. Tương truyền, chàng trai dũng cảm đã diệt trừ thủy quái, bảo vệ ngư dân và chấp nhận hy sinh để giữ bình yên cho vùng biển. Dấu “chân thần” in trên vách đá đền Độc Cước cho đến nay vẫn được coi là biểu tượng thiêng liêng, gửi gắm niềm tin của người dân miền biển.
Hòn Trống Mái lại gắn với câu chuyện tình cảm động giữa nàng tiên và chàng nông dân, đôi tình nhân hóa đá để giữ trọn lời thề bên nhau. Hình ảnh đôi đá chụm đầu giữa trời biển đã trở thành biểu tượng cho tình yêu son sắt. Ngoài ra, trên núi còn có đền Cô Tiên và đền Tô Hiến Thành, lưu giữ những truyền thuyết xưa về lòng nhân ái và tinh thần chính trực, tạo nên không gian tín ngưỡng đặc trưng của vùng đất xứ Thanh.
3.3. Hoạt động trải nghiệm tại núi Trường Lệ Sầm Sơn
Hoạt động đi dạo núi Trường Lệ Sầm Sơn là trải nghiệm được nhiều du khách yêu thích. Các lối đi khá bằng phẳng, phù hợp với nhiều lứa tuổi, vừa thuận tiện di chuyển vừa có thể ngắm nhìn biển từ trên cao và tận hưởng bầu không khí trong lành giữa rừng núi. Vụng Tiên và Vụng Ngọc là hai vùng lõm ven biển thơ mộng, thích hợp cho những buổi nghỉ ngơi, dã ngoại và ghi lại kỷ niệm.
Khoảnh khắc bình minh và hoàng hôn trên núi Trường Lệ mang vẻ đẹp đặc biệt ấn tượng. Buổi sớm, ánh nắng đầu ngày phản chiếu trên mặt biển tạo nên khung cảnh huyền ảo, trong khi buổi chiều lại khoác lên không gian sắc vàng cam ấm áp và lãng mạn. Đây cũng là thời khắc để du khách cảm nhận trọn vẹn vẻ đẹp giao hòa giữa biển và núi, đồng thời lưu giữ cho mình những bức hình đầy cảm xúc.
4. Lễ hội và văn hóa tâm linh
4.1. Lễ hội đền Độc Cước
Lễ hội chính đền Độc Cước được tổ chức vào ngày 16/2 âm lịch hằng năm, là sự kiện văn hóa quan trọng gắn với núi Trường Lệ, Sầm Sơn. Phần lễ cầu phúc cho ngư dân bình an, mùa biển thuận lợi được tiến hành trang trọng với nghi thức rước thần cùng các nghi lễ truyền thống. Trong bầu không khí vừa linh thiêng vừa rộn ràng, lễ hội thu hút hàng nghìn người dân và du khách tham dự.
Lễ hội truyền thống của cư dân Sầm Sơn mang đến bầu không khí linh thiêng, rộn ràng. (Nguồn: Sưu tầm)
Sự kiện này thể hiện niềm tin bền chặt của cư dân Sầm Sơn vào thần Độc Cước, vị thần được xem là che chở và bảo vệ ngư dân trước sóng gió biển khơi. Đây cũng là dịp để du khách tìm hiểu đời sống tín ngưỡng của người dân địa phương và cảm nhận không gian lễ hội tâm linh nơi miền biển xứ Thanh.
4.2. Hoạt động văn hóa dân gian tại núi Trường Lệ Sầm Sơn
Trong những ngày lễ hội, núi Trường Lệ Sầm Sơn khoác lên mình không khí rộn ràng với nhiều hoạt động văn hóa dân gian đặc sắc. Các trò chơi truyền thống như kéo co, đua thuyền không chỉ mang đến sự sôi nổi mà còn thắt chặt tình đoàn kết cộng đồng. Tiếng hát múa, điệu nhảy dân ca vang vọng khắp không gian, gợi lên nét gần gũi, mộc mạc của văn hóa bản địa.
Nghi lễ rước thần từ đền Độc Cước được tổ chức trang nghiêm, thu hút sự tham gia của đông đảo người dân và du khách. Những chiếc kiệu được trang trí công phu, rực rỡ sắc màu, di chuyển qua các tuyến đường ven biển, tạo nên bầu không khí vừa linh thiêng vừa giàu bản sắc. Đây là dịp để du khách trải nghiệm giá trị văn hóa truyền thống và lưu giữ những khoảnh khắc đáng nhớ về miền biển Thanh Hóa.
5. Kinh nghiệm tham quan núi Trường Lệ Sầm Sơn 2025
5.1. Thời điểm đẹp nhất để đi núi Trường Lệ
Thời gian thích hợp nhất để khám phá núi Trường Lệ Sầm Sơn là từ tháng 4 đến tháng 8, khi thời tiết mát mẻ, trời trong xanh, nắng dịu và núi rừng phủ xanh tươi tốt. Đây là lúc thuận lợi để tản bộ, dã ngoại hay ghi lại những khoảnh khắc đẹp bên biển và núi. Trong ngày, từ 05:30 đến 07:00 và buổi chiều từ 16:30 đến 18:00 là thời điểm bình minh và hoàng hôn rực rỡ nhất trên biển Sầm Sơn.
Tháng 4 đến tháng 8 là thời điểm đẹp để khám phá núi Trường Lệ Sầm Sơn. (Nguồn: Sưu tầm)
Để tận hưởng không gian yên tĩnh và tránh sự đông đúc, du khách nên hạn chế đi vào dịp lễ hay cuối tuần cao điểm. Thay vào đó, có thể tìm đến những nơi vắng vẻ hơn như Vụng Ngọc hay khu vực phía nam Hòn Kèo. Những địa điểm này vẫn giữ được nét nguyên sơ, thích hợp cho việc thư giãn, cảm nhận sự tĩnh lặng và chiêm ngưỡng vẻ đẹp trọn vẹn của thiên nhiên.
5.2. Lưu ý khi tham quan và chụp ảnh đẹp
Khi đến tham quan núi Trường Lệ Sầm Sơn, du khách nên chuẩn bị trang phục gọn gàng, thoải mái, phù hợp cho việc đi bộ và leo núi nhẹ. Một đôi giày thể thao chắc chắn sẽ giúp việc di chuyển an toàn và dễ dàng hơn. Đặc biệt, khi ghé thăm các đền, miếu linh thiêng trên núi, cần lựa chọn trang phục lịch sự để thể hiện sự tôn kính với không gian thờ tự.
Để lưu giữ những khoảnh khắc đẹp, du khách có thể chọn dừng chân tại Hòn Trống Mái, đền Độc Cước, Vụng Tiên hay cung đường ven biển rợp bóng phi lao. Những thời điểm có nắng nhẹ hoặc mây bồng bềnh, hướng ống kính ra phía biển sẽ mang lại khung cảnh hài hòa và đầy thi vị. Quan trọng hơn cả là mỗi du khách cần giữ gìn vệ sinh môi trường, hạn chế tiếng ồn và tôn trọng sự linh thiêng của các di tích.
Sau hành trình khám phá cảnh quan và nét linh thiêng của núi Trường Lệ, du khách có thể tiếp tục tận hưởng những phút giây sôi động tại công viên nước Sun World Sam Son. Với hệ thống trò chơi hiện đại, đường trượt hấp dẫn cùng không gian giải trí mát lành, nơi đây hứa hẹn mang đến trải nghiệm cân bằng giữa thư giãn, vui chơi và khám phá.
Núi Trường Lệ Sầm Sơn không chỉ hấp dẫn bởi cảnh quan tự nhiên và hệ sinh thái phong phú mà còn gắn liền với nhiều truyền thuyết và giá trị văn hóa lâu đời. Hành trình khám phá di tích quốc gia đặc biệt này sẽ mang lại cho du khách những trải nghiệm thú vị, nơi vẻ đẹp biển cả, thiên nhiên và văn hóa tâm linh hòa quyện, tạo nên sức hút riêng của vùng đất xứ Thanh.