1. Giới thiệu chung về vùng đất Kẻ Nưa
Vùng đất Kẻ Nưa nằm ở xã Tân Ninh, cách trung tâm phường Hạc Thành khoảng 20 km về phía tây nam. Điểm nhấn nơi đây là dãy núi Nưa với đỉnh cao nhất đạt 585 m, tạo nên một “trường thành tự nhiên” trải dài theo hướng tây bắc - đông nam. Dãy núi kéo dài gần 20 km, đi qua nhiều huyện và nối liền tới tỉnh Nghệ An.
Vùng đất Kẻ Nưa lịch sử cách trung tâm Hạc Thành 20km về phía tây nam. (Nguồn: Sưu tầm)
Khí hậu Kẻ Nưa mang đặc trưng Bắc Trung bộ với hai mùa rõ rệt. Mùa khô kéo dài từ tháng 11 đến tháng 4 năm sau, nhiệt độ trung bình khoảng 18 - 22 °C, rất thích hợp cho các hoạt động du lịch, tham quan. Theo quan niệm phong thủy truyền thống, vùng đất này được xem là một “huyệt đạo linh thiêng”, nơi giao hòa giữa trời và đất, mang đến năng lượng tích cực cho du khách hành hương.
Lịch sử vùng đất Kẻ Nưa được ghi nhận từ thời các vua Hùng, gắn liền với nhiều sự kiện quan trọng và những danh nhân lịch sử, tiêu biểu là Bà Triệu. Trong tài liệu “Đại Nam nhất thống chí”, tên gọi núi Nưa đã được ghi chép chính thức, cùng với câu tục ngữ nổi tiếng: “Na Sơn nhất phiến, nhất hô thiên hạ biến dịch”, ý chỉ một tiếng hô ở núi Nưa có thể làm chuyển biến cả thiên hạ.
Qua các giai đoạn lịch sử, nơi đây luôn giữ vai trò quan trọng như một trung tâm tâm linh của xứ Thanh. Tên gọi Kẻ Nưa cùng truyền thuyết về Am Tiên đã trở thành phần không thể tách rời trong văn hóa dân gian địa phương. Nhiều thế hệ cư dân quanh vùng và du khách thập phương vẫn tìm đến hành hương, cầu an, tạo nên một không gian tâm linh đặc biệt.
2. Hướng dẫn di chuyển đến vùng đất Kẻ Nưa
2.1. Từ Hà Nội hoặc Hồ Chí Minh về vùng đất Kẻ Nưa
Từ Hà Nội, du khách có nhiều lựa chọn phương tiện để đến vùng đất Kẻ Nưa. Nếu đi ô tô cá nhân, có thể di chuyển theo tuyến cao tốc Hà Nội đi Ninh Bình, sau đó nối quốc lộ 1A. Quãng đường khoảng 160 km, thời gian đi từ 3,5 - 4 giờ.
Di chuyển Hà Nội đi Kẻ Nưa bằng xe khách tiện lợi. (Nguồn: Sưu tầm)
Xe khách khởi hành từ các bến Giáp Bát, Nước Ngầm hoặc Mỹ Đình với giá vé dao động 200.000 - 300.000 VNĐ/ người, sau đó từ trung tâm thành phố xe buýt hoặc taxi để đến Kẻ Nưa.
Ngoài ra, tàu hỏa cũng là phương án thuận tiện với các chuyến từ ga Hà Nội đi ga Thanh Hóa, giá vé từ 100.000 - 320.000 VNĐ tùy hạng ghế.
Từ TP.HCM, du khách có thể bay đến sân bay Thọ Xuân, thời gian bay khoảng 2 giờ. Giá vé dao động 1.200.000 - 2.500.000 VNĐ tùy hãng hàng không. Từ sân bay, tiếp tục đi theo quốc lộ 47 hướng về Triệu Sơn để vào trung tâm xã Tân Ninh.
2.2. Di chuyển trong nội tỉnh Thanh Hóa để đến Kẻ Nưa
Hệ thống giao thông nội tỉnh Thanh Hóa hiện đáp ứng khá tốt nhu cầu di chuyển của du khách khi đến Kẻ Nưa. Từ trung tâm phường Hạc Thành, bạn có thể bắt các tuyến xe buýt số 4 hoặc số 17 đi qua xã Tân Ninh (thị trấn Nưa cũ) với giá vé phải chăng, thuận tiện cho hành trình tham quan.
Ngoài ra, taxi và xe dịch vụ của các hãng quen thuộc như Mai Linh, Vinasun hoặc xe hợp đồng 4 chỗ, 7 chỗ cũng là lựa chọn phổ biến. Thời gian di chuyển trung bình khoảng 40 phút từ phường Hạc Thành, chi phí dao động tùy hãng và quãng đường.
Đáng chú ý, từ năm 2025, việc đặt xe công nghệ qua ứng dụng di động ngày càng phổ biến, giúp du khách chủ động hơn về thời gian và lịch trình. Nếu đi theo nhóm bạn bè hoặc gia đình, lựa chọn xe dịch vụ hay xe công nghệ còn giúp tối ưu chi phí và mang lại không khí vui vẻ cho chuyến hành hương khám phá Kẻ Nưa.
3. Di tích và trải nghiệm nổi bật tại Kẻ Nưa
3.1. Núi Nưa (Núi Na)
Núi Nưa cao 585 m, nổi bật với cấu tạo địa chất chủ yếu từ đá vôi cùng thảm thực vật tự nhiên phong phú. Dưới chân núi, nhiều di chỉ khảo cổ được tìm thấy, minh chứng cho lịch sử lâu đời của vùng đất. Lên đến đỉnh, du khách sẽ bắt gặp Am Tiên linh thiêng, nơi gắn liền với truyền thuyết và huyền thoại tâm linh đặc biệt.
Khu di tích đền Nưa - Am Tiêm linh thiên gắn liền với truyền thuyết tâm linh đặc biệt. (Nguồn: Sưu tầm)
Không gian núi non hùng vĩ, bao quanh bởi rừng cây xanh mát quanh năm, tạo nên bức tranh thiên nhiên thơ mộng và khoáng đạt. Đây là điểm đến hấp dẫn cho những ai yêu thích vừa khám phá cảnh quan, vừa tìm hiểu giá trị văn hóa và lịch sử.
Hành trình đi bộ lên đỉnh Núi Nưa có chiều dài khoảng 1,5 - 2 km, độ dốc vừa phải nên phù hợp với nhiều đối tượng du khách. Con đường mòn uốn lượn qua các bậc đá tự nhiên, được bóng cây che mát, mang lại cảm giác dễ chịu và an toàn khi di chuyển.
Thông thường, du khách mất 30 - 60 phút để chinh phục cung đường này. Đứng từ đỉnh, bạn có thể ngắm nhìn toàn cảnh vùng Triệu Sơn trải dài, hít thở bầu không khí trong lành và cảm nhận nguồn năng lượng tích cực toát ra từ vùng đất Kẻ Nưa linh thiêng.
3.2. Di tích Am Tiên và truyền thuyết linh thiêng
Am Tiên được người dân địa phương tôn kính như nơi giao hòa giữa trời và đất, mang ý nghĩa tâm linh sâu sắc. Vào mỗi mùa hội xuân, hàng vạn du khách tìm về đây tham dự các nghi lễ truyền thống như rước kiệu, dâng hương, cầu an, hòa mình trong bầu không khí trang nghiêm và linh thiêng.
Truyền thuyết về Am Tiên gắn với nhiều nhân vật huyền thoại như Bà Chúa, ông Tiên và những tích cổ kỳ thú. Giếng Tiên với dòng nước trong vắt, bộ bàn cờ Tiên kỳ bí hay vườn đào Tiên thơ mộng đều lưu truyền những câu chuyện huyền diệu. Người dân tin rằng vùng đất Kẻ Nưa ẩn chứa năng lượng chữa lành, mang đến may mắn và sức khỏe cho những ai thành tâm nguyện cầu.
3.3. Tham quan các làng cổ, đình, chùa quanh Kẻ Nưa
Vùng đất Kẻ Nưa, thuộc xã Tân Ninh, tỉnh Thanh Hóa nằm gần những ngôi làng cổ kính như Cổ Định, nơi từng có lịch sử lâu đời từ thời Hùng Vương. Kiến trúc truyền thống đặc trưng của Bắc Trung Bộ với đình làng, miếu, cây đa và giếng nước tạo nên một khung cảnh làng quê bình yên, mộc mạc. Dạo bước trên những con đường làng, du khách có thể cảm nhận nhịp sống chậm rãi và tìm hiểu nếp sinh hoạt gắn bó qua nhiều thế hệ của cư dân địa phương.
Đền Nưa (Núi Nưa), đình làng Cổ Định và chùa Linh Ứng là những điểm đến tâm linh tiêu biểu trong hành trình về Kẻ Nưa. Các di tích này mở cửa quanh năm, vừa là nơi đón tiếp du khách, vừa giữ vai trò quan trọng trong việc gắn kết cộng đồng và bảo tồn không gian văn hóa cổ truyền. Đây cũng là nơi diễn ra nhiều nghi lễ, lễ hội truyền thống, góp phần làm phong phú thêm đời sống văn hóa tâm linh của vùng đất Kẻ Nưa.
4. Lễ hội truyền thống và văn hóa vùng đất Kẻ Nưa
4.1. Các lễ hội lớn tại núi Nưa, Am Tiên
Lễ hội đền Nưa, Am Tiên được tổ chức hằng năm vào tháng Giêng âm lịch, sôi động nhất vào các ngày mùng 9 và mùng 10 và kéo dài đến hết ngày 20. Đây là thời điểm vùng đất Kẻ Nưa rộn ràng đón hàng ngàn du khách cùng người dân địa phương về tham dự, tạo nên một không khí vừa linh thiêng vừa náo nức.
Lễ hội truyền thống, nghi thức rước kiệu, tế thần, mở cổng trời tại núi Nưa, Am Tiên. (Nguồn: Sưu tầm)
Phần lễ diễn ra trang nghiêm với các nghi thức truyền thống như rước kiệu, tế thần, mở cổng trời tại huyệt đạo Am Tiên và rước nước từ giếng Tiên. Những nghi thức này được gìn giữ qua nhiều thế hệ, khẳng định giá trị tâm linh đặc biệt của vùng đất.
Sau phần lễ là không gian hội với nhiều hoạt động văn hóa dân gian đặc sắc. Du khách có thể thưởng thức nghệ thuật truyền thống, tham quan hội chợ quê hay hòa mình vào các trò chơi dân gian quen thuộc như vật, cờ người và đua thuyền trên sông. Lễ hội hoa đào Tiên cùng nghi thức khai giếng lấy nước thiêng càng làm nổi bật bản sắc văn hóa độc đáo của Kẻ Nưa.
Không chỉ là dịp tôn vinh công đức các bậc anh hùng dân tộc, lễ hội còn mang ý nghĩa gắn kết cộng đồng và bồi đắp truyền thống yêu nước cho các thế hệ sau, để mỗi mùa xuân về, Kẻ Nưa lại trở thành điểm hẹn thiêng liêng của lòng thành kính và niềm tự hào.
4.2. Ý nghĩa của lễ hội trong đời sống cộng đồng
Lễ hội ở vùng đất Kẻ Nưa giữ vai trò quan trọng trong việc bảo tồn di sản văn hóa và truyền lại những nét đẹp truyền thống cho các thế hệ mai sau. Đây cũng là dịp để cộng đồng các xã, phường quanh vùng thêm gắn bó, thắt chặt tình làng nghĩa xóm trong bầu không khí chân thành và gần gũi.
Bên cạnh giá trị tâm linh, lễ hội còn mang ý nghĩa giáo dục sâu sắc, giúp thế hệ trẻ hiểu rõ hơn về lịch sử, truyền thuyết quê hương và nuôi dưỡng niềm tự hào về cội nguồn. Những hoạt động phong phú trong lễ hội vừa tôn vinh văn hóa ứng xử, tín ngưỡng bản địa, vừa tạo nên một môi trường học tập và trải nghiệm văn hóa đầy ý nghĩa cho tất cả mọi người.
5. Ẩm thực và trải nghiệm bản địa
5.1. Các món ăn nổi bật vùng đất Kẻ Nưa
Ẩm thực vùng đất Kẻ Nưa mang đậm nét dân dã, gắn liền với sản vật địa phương. Cơm lam thơm dẻo nấu trong ống nứa, cá rô Đầm Sét tươi ngọt được chế biến ngay sau khi đánh bắt hay gà đồi nướng lá chuối đậm vị đều mang đến hương vị khó quên.
Những món ăn quen thuộc như măng rừng xào giòn, canh lá đắng thanh mát hay bánh răng bừa truyền thống góp phần tạo nên bữa cơm đậm chất quê hương. Bánh gai thị trấn Nưa với vị ngọt dẻo, hương lá gai đặc trưng còn là món quà ý nghĩa để mang về sau chuyến đi.
Bánh răng bừa món quê dân giã tại Thanh Hóa thu hút thực khách. (Nguồn: Sưu tầm)
Quanh chân núi Nưa, nhiều quán ăn nhỏ vẫn giữ lối chế biến mộc mạc, phục vụ những bữa cơm dân dã với giá cả phải chăng. Nguyên liệu tươi ngon từ đồng đất và rừng núi nơi đây khiến mỗi món ăn đều mang trọn hương vị quê nhà, để lại dư vị khó phai trong lòng thực khách.
5.2. Trải nghiệm chợ quê, sinh hoạt văn hóa bản địa
Hành trình khám phá Núi Nưa sẽ trọn vẹn hơn khi du khách dừng chân thưởng thức những món ăn truyền thống đặc trưng của Thanh Hóa. Bánh gai thị trấn Nưa dẻo ngọt, thơm mùi lá gai là món quà quen thuộc gắn bó với bao thế hệ. Bánh răng bừa dân dã, cơm lam nướng trong ống nứa hay gà đồi nướng lá chuối lại mang đến hương vị đậm đà của núi rừng.
Đặc biệt, các sản vật quanh vùng như cá rô Đầm Sét, măng rừng, lá đắng được chế biến thành những bữa cơm mộc mạc mà đậm đà bản sắc. Sau khi chinh phục cung đường lên đỉnh Núi Nưa, ngồi bên mâm cơm ấm cúng với những món ăn dân dã ấy sẽ để lại trong lòng du khách dư vị khó quên về vùng đất Kẻ Nưa.
6. Kinh nghiệm và lưu ý khi tham quan vùng đất Kẻ Nưa
6.1. Gợi ý trang phục, đồ dùng, thời điểm lý tưởng
Khi đến vùng đất Kẻ Nưa, du khách nên lựa chọn trang phục kín đáo, lịch sự và trang trọng nơi tâm linh linh thiêng. Trong hành trình chinh phục Núi Nưa, một đôi giày thể thao chắc chắn, mũ hoặc nón che nắng cùng áo thấm hút mồ hôi sẽ giúp việc di chuyển thuận lợi và thoải mái hơn. Nước uống, kem chống nắng và áo khoác nhẹ cũng là những vật dụng cần thiết để ứng phó với sự thay đổi thời tiết trên núi.
Thời điểm lý tưởng nhất để ghé thăm là mùa xuân, từ tháng Giêng đến tháng Ba âm lịch, khi tiết trời mát mẻ và các lễ hội truyền thống diễn ra sôi động. Mùa thu cũng rất thích hợp để lên núi ngắm cảnh, tận hưởng bầu không khí trong lành. Nếu tham gia các hoạt động ngoài trời, du khách có thể chuẩn bị thêm gậy hỗ trợ leo núi và thuốc chống côn trùng để chuyến đi được trọn vẹn hơn.
6.2. Lưu ý văn hóa ứng xử khi viếng di tích tâm linh
Khi viếng thăm các di tích tâm linh tại vùng đất Kẻ Nưa, du khách nên giữ thái độ trang nghiêm và nói năng nhỏ nhẹ để tôn trọng sự linh thiêng nơi thờ tự. Cần tránh cười đùa lớn tiếng, không xả rác và luôn tuân thủ những quy định chung. Khi dâng lễ tại Am Tiên hay các đền chùa khác, nên chọn lễ vật thanh tịnh như hoa quả, bánh kẹo thay vì đồ mặn như thịt cá hay rượu bia.
Trong những ngày lễ hội, việc chủ động lắng nghe và thực hiện theo hướng dẫn của ban tổ chức sẽ giúp đảm bảo trật tự và an toàn cho tất cả mọi người. Hạn chế chen lấn, tuân thủ thời gian và khu vực làm lễ cũng là cách để gìn giữ sự trang nghiêm của không gian tâm linh. Thể hiện sự tôn trọng và hiểu biết với văn hóa địa phương không chỉ mang lại trải nghiệm ý nghĩa cho chính du khách, mà còn để lại ấn tượng tốt đẹp trong lòng cộng đồng bản địa.
Từ nền tảng lịch sử và giá trị tâm linh của núi Nưa - Am Tiên, một không gian du lịch mới đang dần hình thành. Dự án Huyền Tích Am Tiên được kỳ vọng sẽ tái hiện những huyền thoại xứ Thanh bằng hơi thở hiện đại, mang đến trải nghiệm gắn kết văn hóa, tín ngưỡng và cảnh quan đặc sắc. Nơi đây hứa hẹn sẽ trở thành điểm đến tâm linh và di sản mới, góp phần làm phong phú thêm bản đồ du lịch của Thanh Hóa.
>>> Trọn bộ kinh nghiệm khám phá đền Nưa - Am Tiên Thanh Hoá
Vùng đất Kẻ Nưa là điểm hẹn lý tưởng cho những ai muốn cảm nhận sự hòa quyện giữa lịch sử, tâm linh và hơi thở hiện đại. Một chuyến hành hương trở về Kẻ Nưa trong năm 2025 sẽ mang đến trải nghiệm trọn vẹn về vẻ đẹp thiêng liêng của nơi đây, đồng thời góp phần gìn giữ và lan tỏa những giá trị văn hóa quý báu cho mai sau.