1. Nguồn gốc và môi trường biểu diễn
Hò sông Mã ra đời trong môi trường lao động trên sông nước, đặc biệt là trên các con thuyền. Việc dậm chân trên thuyền tạo nên "tiết tấu gõ" – yếu tố nhịp điệu quan trọng, giúp định hình và duy trì nhịp điệu của các câu hò.
2. Cấu trúc và làn điệu
Hò sông Mã gồm 19 làn điệu, trong đó có 14 làn điệu chính. Riêng đoạn sông Mã tại huyện Hà Trung có 14 làn điệu; mỗi làn điệu đều có lời hò và nhịp điệu đặc trưng. Các làn điệu được chia thành 5 chặng rõ rệt
Hò rời bến
Hò đò ngược
Hò mắc cạn
Hò đò xuôi
Hò cập bến
3. Ý nghĩa văn hóa
Hò sông Mã không chỉ là hình thức giải trí mà còn phản ánh đời sống lao động, tâm tư, tình cảm và khát vọng của người dân xứ Thanh. Mỗi câu hò mang chứa tình yêu cuộc sống và niềm tự hào về dòng sông quê hương.
4. Bảo tồn và phát huy
Hiện nay, hò sông Mã được xem là di sản văn hóa phi vật thể cần được bảo tồn. Các địa phương như huyện Hà Trung đang nỗ lực bảo tồn và phát huy giá trị của hò sông Mã thông qua việc tổ chức các chương trình biểu diễn, truyền dạy cho thế hệ trẻ và lồng ghép vào các hoạt động du lịch văn hóa.
