Hát bội (hay còn gọi là tuồng cổ) là một hình thức nghệ thuật sân khấu lâu đời, kết hợp giữa hát, múa và diễn xuất, bắt nguồn từ dòng chảy văn hóa dân gian và cung đình Việt Nam. Tại Thanh Hóa, hát bội được du nhập và phát triển mạnh mẽ từ thời Lê, gắn bó sâu sắc với đời sống tinh thần của nhân dân. Đặc biệt, các làng quê Thanh Hóa đã từng hình thành những phường hát bội nổi tiếng, truyền nghề từ đời này qua đời khác.
Nghệ thuật hát bội xứ Thanh nổi bật bởi phong cách diễn xuất trang trọng, hình thể ước lệ, động tác vũ đạo điêu luyện và cách hóa trang đặc trưng theo từng vai diễn như trung, nịnh, trung thần, gian thần… Kịch bản thường xoay quanh các tích truyện lịch sử, truyền thuyết hoặc đề cao đạo lý trung quân ái quốc, nghĩa khí, lòng trung hiếu.
Trang phục hát bội xứ Thanh cầu kỳ với áo giáp, mũ cánh chuồn, trâm cài… mang màu sắc rực rỡ, mỗi loại phục trang tượng trưng cho thân phận, tính cách nhân vật. Âm nhạc trong hát bội sử dụng nhạc cụ truyền thống như trống chiến, kèn, đàn nhị... góp phần tạo nên nhịp điệu dồn dập, trầm hùng cho mỗi vở diễn.
Trải qua thời gian, hát bội ở Thanh Hóa đã từng bị mai một nhưng hiện nay đang được các nghệ nhân, nhà nghiên cứu và chính quyền địa phương nỗ lực phục dựng, bảo tồn. Một số phường tuồng truyền thống đã được khôi phục, tổ chức biểu diễn trong các lễ hội làng, sự kiện văn hóa, giúp nghệ thuật hát bội tiếp tục sống trong lòng công chúng và trở thành niềm tự hào văn hóa xứ Thanh.
