1. 關於頌山寺 (Song Son Temple) 簡介
1.1. 頌山寺 (Song Son Temple) 的地理位置
坐落於清化 (Thanh Hoa) 省光中 (Quang Trung) 坊，頌山寺 (Song Son Temple) 是許多遊客在探索清化 (Thanh Hoa) 之地時尋訪的著名精神文化場所之一。這座寺廟也被稱為崇山 (Sung Son) 或崇珍廟 (Sung Tran Temple)。憑藉悠久的歷史，頌山寺 (Song Son Temple) 已成為清化 (Thanh Hoa) 人民信仰生活中不可或缺的一部分。
根據民間信仰，頌山寺 (Song Son Temple) 被認為是清化 (Thanh Hoa) 之地最神聖的寺廟，同時也是越南 (Vietnam) 母神崇拜的代表性建築之一。它也是被認可為國家級歷史文化遺蹟的遺址之一，清晰地體現了清化 (Thanh Hoa) 這片土地的精神文化價值。
1.2. 頌山寺 (Song Son Temple) 供奉誰？
頌山寺 (Song Son Temple) 供奉柳杏聖母 (Lieu Hanh)，她是越南 (Vietnam) 民間文化中的「四 bất tử (Tu bat tu)」之一。根據傳說，柳杏聖母 (Lieu Hanh) 原是瓊娘 (Quynh Nuong) 仙女，是玉皇大帝 (Ngoc Hoang Thuong De) 的女兒。因觸犯天條，她被貶下凡間，投胎於舊南定 (Nam Dinh)（今屬寧平 (Ninh Binh) 省）的黎家，取名為降仙 (Giang Tien)。
嫗山寺是供奉柳杏聖母的地方。(來源：搜集)
經歷了三次降世，柳杏聖母被玉皇大帝派往凡間，無需再輪迴轉世。憑藉神通，她遊歷各地，幫助善良之人，懲治奸惡之徒。當她遊歷到嫗山和三疊地區時，她用法力幫助百姓渡過三阻山口，並教導他們如何挖井、織布、種桑養蠶。
為了感念仙主的恩德，古潭村的村民們齊心協力建造了這座寺廟來供奉柳杏聖母。傳說她曾託夢給村民，讓他們捐獻勞力來建造寺廟。從那時起，這座寺廟被命名為崇珍，也稱為嫗山寺。這裡被視為一個神聖的象徵，承載著越南人崇拜聖母的信仰。
1.3. 嫗山寺的歷史形成與修繕
目前的資料來源尚未準確記載嫗山寺的確切動工年份。然而，古潭村的村民們流傳著，在黎王永祚年間（1619 – 1628），村裡的一位老人曾得到仙主柳杏聖母顯靈託夢，指示建廟之事。根據託夢內容，在正月的一個早晨，他帶著一根竹竿來到現在嫗山寺的所在地，將其插在地上，焚香祈禱。不久後，奇蹟發生了：竹子發芽長出茂盛的綠葉。村民們相信這是柳杏聖母顯聖的跡象，於是齊心協力在此地為她建造了寺廟。
歷經四個多世紀，嫗山寺多次進行了修繕和重建，以保留其原有的莊嚴和神聖。值得注意的修繕工程發生在黎顯宗朝代的景興年間，接著是維新六年（1912年）、啟定四年（1919年）、保大三年（1928年）以及1939年。每次修繕，寺廟都得到進一步完善和擴建，成為清化地區重要的信仰中心。如今，嫗山寺依然保留著古老而神聖的風貌，是當地民眾和四方遊客前來參拜、緬懷柳杏聖母功德、祈求平安幸福的地方。
2. 探索嫗山寺的建築與神聖空間
嫗山寺雄偉地坐落在一片高地上，坐東南朝西北，四周環繞著茂密的森林和連綿的山巒。寺廟的建築風格深受越南傳統影響，由前殿、中殿和後宮三個相連的殿堂組成。每個殿堂都有巨大的石柱，上面雕刻著精美的圖案，以及歌頌聖母功德的牌匾和對聯。整個空間塗抹著金漆，閃耀著神聖、莊嚴和輝煌的光芒。
2.1. 三關門
嫗山寺的三關門採用重簷三層的設計，營造出宏偉而莊嚴的感覺。三扇大門由紫檀木製成，蘊含著深刻的道德和修行意義。左邊的門稱為「戒」，象徵著人的道德。右邊的門是「定」，代表著內心的平靜。而中間的門是「慧」，象徵著智慧和心靈的光明。從三關門進入，遊客彷彿被引導進入一個神聖的空間，人與心靈在此交融。
Khu vực cổng Tam Quan tại đền Sòng Sơn. (Nguồn: Báo Quân đội nhân dân)
2.2. Cung đệ nhất
Cung đệ Nhất hay còn gọi là Tiền Đường là nơi thờ tự Hội đồng Thánh Quan. Bên trong bố trí các ban thờ gồm Ban thờ Mẫu Cửu Trùng, Quan Hoàng Bảy và Quan Hoàng Mười. Bên phải là Ban thờ Đức Thánh Trần Hưng Đạo Đại Vương, vị tướng biểu trưng cho tinh thần yêu nước và lòng trung nghĩa. Các ban thờ được sắp đặt hài hòa, thể hiện sự tôn kính và lòng biết ơn sâu sắc của nhân dân đối với các bậc thánh thần.
2.3. Cung đệ nhị
Cung đệ Nhị hay Trung Đường nằm liền kề Tiền Đường, là không gian thờ Ngọc Hoàng Thượng Đế. Ngai thờ chính đặt giữa gian, xung quanh là ban thờ các vị Thánh Cô, Thánh Cậu. Cung đệ Nhị thể hiện rõ nét văn hóa thờ cúng gia tộc của người Việt, nơi kính cha trọng mẹ, biết ơn nguồn cội. Hai bên gian thờ có đôi hạc đồng uy nghi đứng trên lưng rùa, cùng bộ chấp kính tỏa sáng trong ánh nến đỏ, khiến không gian thêm phần linh thiêng.
2.4. Cung đệ tam
Cung đệ Tam hay còn gọi là Cung Cấm, là nơi linh thiêng nhất trong đền Sòng Sơn . Nơi đây chỉ mở cửa vào những dịp lễ hội lớn, còn ngày thường, người dân và du khách chỉ được đứng bên ngoài hành lễ, chiêm bái. Cung gồm ba gian được bài trí theo thức hệ Tứ Phủ, Tam Tòa Thánh Mẫu. Gian chính giữa đặt linh tượng và ban thờ Thánh Mẫu Liễu Hạnh, phía trên có bức đại tự sơn son thếp vàng khắc bốn chữ “Mẫu Nghi Thiên Hạ”. Bên trái thờ Mẫu Thoải, bên phải thờ Mẫu Thượng Ngàn, còn hai bên gian phụ thờ tiên cô Quế Nương và tiên cô Nhị Nương. Tất cả tạo nên một tổng thể hài hòa, trang nghiêm và mang đậm tinh thần tín ngưỡng thờ Mẫu của người Việt.
3. Giá trị văn hóa và tín ngưỡng của đền Sòng Sơn
3.1. Trung tâm thờ Mẫu lớn nhất xứ Thanh
Đền Sòng Sơn được xem là một trong những trung tâm thờ Mẫu lớn và linh thiêng bậc nhất của Thanh Hóa. Trong tín ngưỡng Tứ phủ, Tam phủ của người Việt, đây là nơi tôn thờ Thánh Mẫu Liễu Hạnh, vị thần được tôn vinh là “Mẹ của muôn dân”. Bà là biểu tượng cho tình thương, sự che chở và quyền năng của người phụ nữ Việt Nam.
Không chỉ dừng lại ở việc thờ tự, không gian tại đền Sòng Sơn còn thể hiện sâu sắc quan niệm về sự hòa hợp giữa con người với thiên nhiên, giữa trần thế và cõi linh thiêng. Mỗi khi hành hương đến đây, người dân đều dâng nén hương thơm, gửi gắm niềm tin, cầu mong cuộc sống bình an và hạnh phúc.
3.2. Đền Sòng Sơn và di sản văn hóa phi vật thể Việt Nam
Với bề dày lịch sử và giá trị tâm linh đặc biệt, đền Sòng Sơn không chỉ là điểm đến hành hương nổi tiếng của người dân Thanh Hóa mà còn là nơi gìn giữ và lan tỏa những giá trị của tín ngưỡng thờ Mẫu – di sản văn hóa phi vật thể đại diện của nhân loại được UNESCO công nhận. Mỗi năm, hàng vạn lượt du khách, phật tử và con nhang đệ tử khắp mọi miền đất nước tìm về đây để chiêm bái, lễ Mẫu và tham dự các hoạt động văn hóa dân gian đặc sắc. Chính sự giao hòa giữa tâm linh và đời sống cộng đồng đã giúp đền Sòng Sơn trở thành một trong những biểu tượng văn hóa tiêu biểu của xứ Thanh, góp phần bảo tồn và phát huy truyền thống tốt đẹp của dân tộc Việt.
3.3. Lễ hội truyền thống tại đền Sòng Sơn
Lễ hội tại đền Sòng Sơn được tổ chức long trọng từ ngày 24 đến 26 tháng Hai âm lịch hàng năm, thu hút hàng vạn du khách thập phương. Phần lễ diễn ra với các hoạt động như cúng tế, rước Thánh Mẫu. Phần hội sẽ bao gồm nhiều tiết mục trình diễn đặc sắc như văn nghệ hầu quan thánh, văn nghệ chầu văn cùng nhiều hoạt động như thi nấu cơm, kéo co, cờ tướng. Ngoài ra, khi kết thúc phần lễ và hội sẽ là nghi thức rước bóng Thánh Mẫu.
清化誦山寺節慶氣氛熱鬧。(來源：公理報)
節慶氣氛色彩繽紛，鼓聲、鑼聲與悠揚的聖母歌聲交織，讓遊客彷彿置身於充滿越南特色的精神文化空間。這不僅是紀念聖母功德的機會，也是人們尋根、深刻感受清化地區文化人文精神與堅韌生命力的契機。
4. 探索誦山寺的一些注意事項和經驗
誦山寺是清化地區一個具有特殊文化和精神價值的重要目的地。當參觀、祭拜這個神聖的地方時，遊客應注意一些事項，以表達虔誠並維護寺廟的莊嚴氛圍。
首先，請保持寺廟內的莊嚴氛圍。不要大聲喧嘩、嬉笑或做出影響肅穆氣氛的行為。遊客也應避免隨意觸摸古物、神像或祭祀用品，以保護遺址的建築和藝術價值。
參觀時，遊客應選擇端莊、優雅、適合精神場所的服裝。不應穿著暴露或不得體的衣物。同時，請保持公共衛生，將垃圾丟棄在指定地點，為保護遺址的清潔美觀做出貢獻。
如果在節慶期間到訪誦山寺，遊客應準備周全且誠心的祭品。祭品通常包括鮮花、水果、檳榔、糯米飯、肉、酒、紙錢、香燭和祈禱文。此外，還可以準備一個精美的祭品糕點獻給聖母柳杏，表達感激與敬意。
儀式結束後，遊客可以順道參觀其他著名景點，如：函龍橋、黎文休祠、三山海濱廣場。此外，清化目前也正在努兒山地區動工興建玄跡仙庵精神旅遊區。這項工程有望成為未來的新景點，豐富遊客在清化地區的精神文化探索之旅。
結合參觀並了解龍顎橋 (Ham Rong) 的歷史故事。(來源：收集)
在傳統悠久的清化省 (Xu Thanh) 腹地，崇山廟 (Song Son) 巍然屹立，成為越南母神信仰的神聖象徵。這座寺廟不僅是寄託精神信仰的場所，更是文化交匯點，遊客在此可欣賞古老的建築，聆聽傳奇故事，並感受當地人民心中深植的信仰生活脈動。每逢節慶，歌詠的聲音伴隨著裊裊香煙，讓這裡的空間更顯神聖。請來崇山廟 (Song Son) 一次，融入虔誠的氛圍，尋找內心的平靜，並探索清化省 (Xu Thanh) 獨特的母神信仰遺產之美。
