1. 介绍茶东铜雕村 - 清化大地的瑰宝
茶东铜雕村 (Lang duc dong Tra Dong) 位于清化省绍忠社 (xa Thieu Trung, tinh Thanh Hoa)，距离清化市中心西北约12公里。这里地处富饶的朱江 (song Chu) 流域，曾是著名的东山 (Dong Son) 文明的中心。该村旧称“Kẻ Chè”，一个与悠久历史传统紧密相连的村名。
茶东铜铸村曾是著名东山文化的中心。(来源：收集)
此处的铜铸业起源于李朝，历经一千多年的发展，与行业祖师德圣孔明空（Duc thanh Khong Minh Khong）的传说有关。据传，这位禅师与他的两位姓武的学徒选择了茶东作为铜铸业的发源地，因为这里的土地条件有利于制作铸模。俗语“黎家土地，武家手艺”（Dat ho Le - Nghe ho Vu）至今仍在流传，作为对世世代代传承该技艺的家族的认可。
茶东铜铸村的价值不仅在于其悠久的历史，还在于其对民族文化的重大贡献。这里创作了许多著名的铜制品，如东山铜鼓、佛像、铜钟和精美的祭祀用品。该村被认为是越南金属工艺的摇篮之一，为清化省乃至全国赢得了声誉。
2. 茶东铜铸村的历史与传说
2.1. 拥有千年历史足迹的铜铸业
茶东铜铸村的发展痕迹出现在李朝繁荣时期。根据现存的资料，武姓家族将铜铸业带到了山庄（Son Trang），即茶东的旧称。最初，这里主要制作简单的生活用品，后来发展成为一个为社会各阶层服务的铜制品生产中心，从宫廷到民间。
这里发展成为铜器制造中心，服务于从宫廷到民间等各种社会阶层。(来源：收集)
关于高僧孔明空的传说与茶东铜铸业的形成密切相关，为这个手工艺村带来了神秘而神圣的氛围。这位高僧与两位姓武的弟子在周游各地后，选择了茶山庄作为落脚点，开始传授铜铸技艺。选择这片土地是因为其地形便利，土壤特别适合制作模具，这是保证产品质量的重要因素。到了嗣德皇帝时期，当地人民修建了寺庙以纪念行业祖师。
“黎家土地 - 武家技艺”的歌谣既是提醒，也体现了对那些世代坚持传承技艺的家族的尊重，形成了茶东独特的风格。
2.2. 茶东的祖师和历史遗迹
在茶东铜铸村的中心，孔明空寺巍然屹立，是与村落社区生活紧密相连的神圣象征。这个遗迹空间不仅是祭祀祖师的地方，也是当地居民精神文化生活特色的保存地。寺庙建筑具有浓厚的传统风格，雕刻和装饰细节都体现了对开创行业祖师的崇敬。
每年，寺庙都会成为具有特色仪式和节庆的聚集点，吸引了众多工匠、村民和远近游客。节日不仅是纪念祖师的时刻，也是工匠们展示技艺、交流经验和推广新产品的时机。参加者将有机会见证庄严的传统仪式，感受神圣的氛围以及通过祖师节所展现的悠久文化之美。
3. 茶东铜铸技术 - 传统“炉火”的精华
3.1. 手工制作工序
Tra Dong 铜铸造业仍然完整地保留着传统的手工制作步骤。(来源：收集)
Tra Dong 的铜铸造业仍然完整地保留着传统的手工制作步骤，其中一些独特秘诀代代相传。第一步是制作和堆砌模具，用于制作模具的粘土经过精心挑选，并根据当地特有的配方混合。然后，工匠们揉捏粘土，细致地塑造每一个小细节，以确保产品的形状符合设计。
装饰和雕刻过程充分展现了 Tra Dong 铜铸造村 工匠们的灵巧。他们使用东山文化（Dong Son）的特色图案，每一笔刻痕、每一条线条和每一个图案细节都由手工完成。每件产品都带有巧匠们个人印记，为物品增添了艺术性和价值。
熔炼和浇铸铜的过程被认为是整个过程中最关键的部分。铜在传统的土窑中被加热至炽热，铜的浇铸需要工匠们之间精确的配合。最后，产品被取出模具，仔细修整和抛光，制成具有清化（Thanh Hoa）地区鲜明特色的杰出铜制品。
3.2. 村庄工匠的秘诀与创新印记
Tra Dong 铜铸造村 的声誉建立在其能够精确复原古代东山铜鼓图案的能力之上。村里的工匠被誉为越南金属工艺的“活图书馆”，他们能够熟练地记住并重现数百种不同的图案。螺旋线、鸟、兽、舞人等图案都承载着古代文化深刻的象征价值和意义。
Tra Dong 的技艺传承具有深远的意义，通常在家族内部或传授给有志于此的后代。学徒期很长，从准备原材料、观察技术等简单工序，到在老工匠的指导下亲手执行复杂阶段。学习者需要多年的实践才能完全掌握这门技艺的全部技术和精髓。
如今，Tra Dong 的工匠们懂得将传统与创新相结合，以满足现代社会的需求。除了复刻古老产品外，工匠们还创造了许多适合室内装饰、纪念品的新款式，为在新的背景下保护和发展传统手工艺做出了贡献。
4. Tra Dong 村传统手工艺的遗产与文化价值
4.1. 2018年被认定为国家级非物质文化遗产
2018年是 Tra Dong 铜铸造村 的一个重要里程碑，该地的铜铸造业被越南文化体育旅游部认定为国家级非物质文化遗产。这一荣誉肯定了该传统手工艺村在社区文化和历史生活中的重要地位，同时也颂扬了其对民族整体文化做出的巨大贡献。
Tra Dong bronze casting village was recognized by the Ministry of Culture, Sports and Tourism as a National Intangible Cultural Heritage. (Source: Collected)
The recognition as heritage brings many meanings to the local community and the entire Thanh Hoa province. This is a great encouragement for artisans to continue preserving and promoting the ancient craft, creating momentum for strong development in cultural tourism promotion and activities. This recognition also helps Tra Dong become an attractive destination for researchers and scholars at home and abroad, contributing to spreading the value of Vietnamese traditional crafts to international friends.
4.2. Festivals, Ancestor Worship Ceremony - Spiritual Pride
The bronze casting festival and the ancestor worship ceremony in Tra Dong bronze casting village are held annually, becoming an important occasion with many vibrant and meaningful activities. Traditional rituals are solemnly recreated, from the incense offering ceremony at Khong Minh Khong temple to the bronze casting technique demonstration witnessed by tourists and locals. The sound of drums and gongs mixed with cheerful voices creates a bustling festival atmosphere.
A special feature of the festival is that elderly artisans directly impart their experience and skills to the younger generation by guiding them through the basic steps. Visitors can not only observe but also try their hand at some stages, thereby understanding more about the meticulousness and sophistication of the bronze casting craft. The festival becomes a place where the past and present, the local community and friends from all over converge.
4.3. Bronze Casting Craft and Community Life
The bronze casting craft has become the soul of Tra Dong bronze casting village, playing an important role in community cohesion. Hundreds of households here have followed the craft from generation to generation, participating from raw material preparation to processing and product consumption. The craft's activities not only bring stable income but also contribute nearly 50% of the commune's budget, playing a significant role in promoting local economic and social development.
Besides economic value, the bronze casting craft also holds special spiritual significance for the people of Tra Dong. The long-standing tradition and cultural identity are the pride of each family and each artisan. People consider preserving and developing the craft a common responsibility of the entire community. This pride is always evident in their words, gestures, and dedication whenever they introduce the craft village to visitors from near and far.
5. Tra Dong Bronze Casting Village in the Modern Flow
5.1. Development, Preservation, and Innovation Status
Currently, Tra Dong bronze casting village has hundreds of families engaged in the craft, with many generations of artisans succeeding each other. The village's products not only serve domestic demand but are also exported to many other countries.
Các sản phẩm của làng không chỉ phục vụ nhu cầu trong nước mà còn xuất khẩu tới nhiều quốc gia khác. (Nguồn: Sưu tầm)
Dù vậy, làng đúc đồng Trà Đông cũng đang đối diện với những thách thức không nhỏ khi sự xuất hiện của sản phẩm công nghiệp giá rẻ, thay đổi thị hiếu tiêu dùng và thiếu hụt nguồn nhân lực trẻ theo nghề tạo áp lực lớn lên làng nghề. Một số lò đúc từng phải tạm dừng hoạt động trong những thời điểm khó khăn, nhưng nhờ nỗ lực của nghệ nhân và sự hỗ trợ của chính quyền, làng nghề vẫn từng bước phục hồi và phát triển.
5.2. Hướng đi mới: du lịch làng nghề và sản phẩm sáng tạo
Nhận thức rõ được tiềm năng lớn của mình, làng đúc đồng Trà Đông đang từng bước xây dựng thành điểm đến du lịch trải nghiệm đặc sắc. Khi tới đây, du khách không chỉ thăm quan, mà còn trực tiếp tham gia các công đoạn làm khuôn, quan sát quá trình nung, rót đồng truyền thống. Những trải nghiệm thực tế này giúp du khách hiểu sâu hơn về nguồn gốc, văn hóa và kỹ năng điêu luyện của nghề đúc đồng cổ truyền.
Nghệ nhân Trà Đông cũng không ngừng đổi mới trong thiết kế sản phẩm. Ngoài các tác phẩm truyền thống như tượng Phật, đồ thờ cúng, làng nghề đã phát triển thêm nhiều dòng sản phẩm mới phục vụ trang trí nội thất và quà lưu niệm cho khách du lịch. Sự kết hợp giữa giá trị xưa cũ và cảm hứng hiện đại mang tới những sản phẩm vừa giữ được bản sắc truyền thống, vừa phù hợp thị hiếu ngày nay.
5.3. Kết nối cùng hệ sinh thái du lịch Thanh Hóa
Với vị trí thuận lợi, làng đúc đồng Trà Đông dễ dàng liên kết với các điểm du lịch nổi bật của Thanh Hóa. Du khách có thể kết hợp hành trình thăm làng nghề cùng với các địa điểm tâm linh, văn hóa như Hồ Thành hoặc khu di tích Lam Kinh .
Đặc biệt, trong tương lai, dự án Huyền Tích Am Tiên là một điểm đến văn hóa mới đang được ấp ủ, hứa hẹn sẽ bổ sung thêm nét chấm phá độc đáo cho bản đồ du lịch xứ Thanh. Khi dự án hoàn thiện, nơi đây sẽ trở thành điểm dừng chân lý tưởng, góp phần làm phong phú hơn hành trình khám phá văn hóa, làng nghề truyền thống của du khách.
Một lịch trình lý tưởng có thể khởi đầu tại Trà Đông vào buổi sáng để trải nghiệm quy trình đúc đồng, tìm hiểu lịch sử làng nghề; chiều đến, du khách di chuyển đến Am Tiên, tham quan các di tích tâm linh, hoặc khám phá cảnh quan thiên nhiên quanh vùng. Sự kết nối này không chỉ làm phong phú thêm trải nghiệm du lịch mà còn giúp du khách hiểu sâu hơn về văn hóa, lịch sử xứ Thanh qua nhiều lăng kính khác nhau.
Làng đúc đồng Trà Đông đứng vững như một biểu tượng sống động của di sản thủ công Việt Nam, nơi hội tụ tinh thần sáng tạo và sự bền bỉ qua hơn 1000 năm lịch sử. Đây là điểm đến lý tưởng dành cho mọi đối tượng du khách, từ những người yêu thích văn hóa truyền thống đến các nhà nghiên cứu, học sinh, sinh viên và bạn trẻ khao khát tìm hiểu về di sản dân tộc. Hành trình khám phá Trà Đông sẽ mang lại những trải nghiệm độc đáo, giúp mỗi người cảm nhận được giá trị vĩnh cửu của văn hóa Việt và niềm tự hào về truyền thống nghề thủ công tổ tiên.
